جنرال عبدالرشید دوستم، چهره کاریزماتیک و محبوب ترکان افغانستان و کسی که بانک رای تیم داکتر غنی در انتخابات شمرده می‌شد، این روزها بسیار عصبانی‌ست. او مدت‌هاست البته که از دولت خشمگین است. از شروع کار دولت جدید، چیزی نگذشته بود که جنرال خانه‌نشین شد. جنرال که توقع داشت بر اساس تجربیات نظامی و حرمتی که در تیم داشت، مسوولیت‌های نظامی را به او بسپارند در عمل، تنها مسوولیت ورزش و مبارزه با اخاذی را نصیب شد و این البته که برای او توهینی آشکار بود. جنرال و نیروهایش در هیچ کدام از بخش‌های امنیتی به شمول وزارت دفاع، داخله و امنیت ملی نقشی نداشته است. معین وزیر دفاع که در همه سال‌ها، ازبیک بود، این دفعه از آن‌ها گرفته شد.
در دولتی که هر مسوولی تنها به فرمان رهبر حزبی‌اش کار می‌کند از حزب او یک نفر در این اداره‌ها نیست. بعد که او برای جنگ به شمال رفت، همه یاران رییس‌جمهور علیه او صحبت کرده و او را به نسل‌کشی متهم کردند، نزدیکانی که حالا در زمانی که او با طالبان ازبیک در جنگ است، کلا خاموشند. جنرال همه این‌ها را نوعی پلان‌شده می‌بیند.
بعد از کارزاری طولانی که همه یاران قدیم شمالی‌اش را با خود دشمن ساخت، اینک خود را منزوی، تنها و فریب‌خورده حس می‌کند. شاید جنرال به این فکر می‌کند که نباید عطا و محقق را رها می‌کرد، صحبتی که در سخنان سخنگو و مشاور مطبوعاتی‌اش در تلویزیون آریانا آشکار بود. پشیمانی از اعتماد به کسانی که بارها او را فریب داده‌اند؛ این نظر سخنگوی اوست.
از طرف دیگر جنرال، دولت را تهدید می‌کند که کاری را که با دولت‌های قبلی کرده بود تکرار می‌نماید. این به تهدید فکاهی معروفی می‌ماند که ملا مردم دهی را تهدید کرده بود در صورت عدم کمک به او همان کاری را می‌کند که با ده قبلی کرده بود. بعدا گفتند با آن‌ها چه کردی؟ گفته بود هیچ، ترک‌شان کردم.
تهدید جنرال در دولت قبل، او را به تبعید کشاند، اما با همه این‌ها در دولت قبلی به مراتب بیش‌تر از حالا، ارج و قرب و سهم در دولت داشت. سخنگوی جنرال مدعی است هیچ کدام از سه وزیری که به نام او وزیر شده‌اند به انتخاب خود او نبوده است، بل پیشنهاد خود رییس‌جمهور بوده است.
به اعتقاد او، هیچ کدام از این وزرای تحمیلی هم موفق نبوده‌اند. چون رییس‌جمهور برای ریختن آبروی او، چنین افراد ضعیفی را معرفی کرده است. از طرفی جنرال در دستگاه دیپلماسی نیز دست خالی‌ست. نه تنها هیچ کدام از معین‌های وزارت خارجه ازبیک نیستند؛ بل هیچ سفیری هم از جانب جنبش معرفی نشده است. این در حالی است که ترکمن‌ها نیز به شدت جنرال را تنها مانده‌اند. ترکمن‌ها که هیچ سهمی در حکومت ندارند و در طول چهارده سال گذشته، هیچ توجهی به انکشاف مناطق‌شان نشده، اینک به صوف طالبان پیوسته‌اند. و هر روز بر تعدادشان نیز افزوده می‌شود.
در بین ازبیک‌ها هم کم کم علایم نارضایتی پیدا شده است. بخش عمده ازبیک‌های تحصیل‌کرده هم که امیدوار بودند در نظام قومی افغانستان از کانال او وارد قدرت شوند امروز سرخورده‌اند. گروه جنرال حتا نتوانسته یک نفر را به عنوان معین در اداره‌های مهم تعیین کند. جنرال که مشی جدیدش با توصیه جوانان وفادارش، پرهیز از خشونت و ارایه چهره‌یی دموکرات بوده، باید دید چقدر می‌تواند این نقش را ادامه دهد. واگر ادامه ندهد چه کار خواهد کرد؟ یا چه کاری از دستش بر می‌آید؟
احتمال اول، پاسخ مثبت او به دعوت مدام رییس‌جمهور کرزی می‌تواند باشد تا به گروه مخالفان برای براندازی حکومت تلاش کند. احتمال دوم، این است که او همچنان شاکی بماند و رییس‌جمهور دوباره او را با اهدای چند پست دیگر راضی کند. احتمال سوم، این است که جنرال، استعفا بدهد و مشروعیت حکومت را بکاهد. احتمال چهارم، رجوع او به اربابان قدرت بین‌المللی مثل ترکیه و عربستان است. دو کشوری که به او برای مقابله با شمال نزدیک به ایران چشم دوخته‌اند.
و بالاخره احتمال آخری، رجوع او به امریکایی‌ها خواهد بود، احتمالی که یاران نردیک او ، آن را بش از بقیه جدی می‌دانند.
اما با همه این‌ها، حکومتی که به خاطر توتاپ هزاره‌ها را رنجاند و به طور عمومی تاجیک‌ها را با خود ندارد، حالا در آستانه قهر ترک‌تباران قرار دارد. اطرافیان رییس‌جمهور باید این نکته را با جدیت درک کنند که ترک‌تازی آن‌ها بدون همراهی ترک‌ها، تقریبا غیرممکن است.
این حق قانونی دوستم است که در غیاب رییس‌جمهور، سرپرست باشد، این حق طبیعی ترک‌تباران افغانستان است که مملکت و دولت را از خود ببینند. رییس‌جمهور روشنفکری که از جامعه روشنفکری جهان برخاسته و با ایده‌های روشنفکرانه‌اش می‌خواست افغانستان را نجات بدهد و از دولتی ورشکسته، دولتی موفق بسازد حالا در آستانه چالشی بسیار حیاتی است. چالشی که بیش از همه اطرافیان زیاده‌خواهش در آن مقصرند. رییس‌جمهور می‌داند که انکشاف متوازن تنها یا گفتن چند کلمه ازبیکی به سر نمی‌رسد. او که قرار بود دولتش را بر اساس سی‌وی و فارغ از تعصبات قومی بنا کند، حالا وقتش است که یک بازنگری کامل در رفتار سیاسی‌اش داشته باشد.
