سال 2016 سال ازهم‌گسیختگی بود. هنجارها ناهنجار شدند، ایده‌های قدیمی به چالش کشیده و دور ریخته شدند، دنیای آرام ما به لرزه درآمد و ما به شوک جدید عادت کردیم.
از زمان جنگ جهانی دوم این باور وجود داشت که تجارت فقط جنبۀ اقتصادی و مالی ندارد؛ بل ابزاری برای صلح است. کاهش موانع تجاری سبب رشد و شکوفایی می‌شد. اما اکنون این باور رو به ویرانی است.
تجارت جهانی برای اقتصاد خوب است، اما لایه‌های ساخت و تولید را از بین میبرد. یکی از پیروزانِ نبرد هرج‌ومرج و تحول‌های سیاسی، «حمایت گرایی» بود.
تجارت‌های عظیم و چندملیتی با چالش روبرو هستند. دونالد ترامپ اعلام کرده از پیمان شراکت ترانس- پسیفیک خارج خواهد شد.
روند تجاری به‌سوی معاملات دوجانبه پیش می‌رود. حتا در فرانسه نیز صداهای مصمم و خشمگینی برخواسته که خواستار حفاظت دولت از کشور در برابر منافع خارجی و جهانی‌شدن هستند.
ناسیونالیزم دوباره زنده شده است. نه به شکل قدیمی، بل این بار به شکل ناسیونالیزم اقتصادی. دونالد ترامپ یک شعار انزواطلب قدیمی را زنده کرده است: «اول امریکا.» در معاملات تجاری، در روابط بین‌المللی و تمام امور دیگر، عامل اصلی در تصمیم‌گیری حفظ نظم جهانی نخواهد بود؛ هدف اصلی منافع و خدمت به امریکا خواهد بود.
در انگلستان، فعالان حامیِ خروج این کشور از اتحادیه اروپا به رأی‌دهندگان فرصت دادند تا کنترل کشور را دوباره در دست بگیرند. با شعار اول انگلستان. در فرانسه، سیاست‌مدار حزب راست «فرانسوا فیون» و مردی که به‌احتمال زیاد ساکن بعدی کاخ الیزه خواهد بود، اعلام کرد «سیاست‌های خارجه فرانسه باید در راستای منافع فرانسه باشد.» او گفت: «بیایید رویای یک اروپای فدرال را از سر بیرون کنیم.»
«لری سامرز» وزیر خزانه‌داری سابق امریکا از «ناسیونالیزم متعهد و مسوول» سخن گفته است. وی می‌گوید: «وظیفه اصلی هر دولت تأمین رفاه شهروندانش است، نه تعهد به مفهوم نظم بین‌المللی.»
دونالد ترامپ و اطرافیانش «قدرت» پوتین را تحسین می‌کنند. ما شاهد ظهور دموکراسی لیبرال هستیم. اقتدارگرایان جدید قرار است در دنیای پیچیده امروز نظم برقرار کنند.
در کنار ولادیمیر پوتین، افرادی چون رجب‌طیب اردوغان از ترکیه و ویکتور اوربان از مجارستان قرار دارند. در فرانسه، مارین لوپن به انتظار نشسته و البته، به این لیست باید نام دونالد ترامپ را نیز افزود.
این اقتدارگرایان، ارزشی برای سازمان‌های بین‌المللی قایل نیستند. ترامپ سازمان ناتو را «منسوخ» خواند. پوتین به معاهداتی که قدرت او را محدود کنند، عمل نمی‌کند و بنابراین ساختارهای بین‌المللی ایجادشده در دوران پس از جنگ، در حال تضعیف و فروپاشی است.
انزواطلبی به میدان بازگشته است. هم در امریکا و هم اروپا، تمایل کمی برای عملیات و همکاری‌های نظامی مشترک وجود دارد.
با اینکه اتحادیه اروپا، روسیه را به دلیل اقدام‌هایش در اکراین تحریم کرده، اما باز هم رهبران جدید به دنبال ازسرگیری روابط با مسکو هستند.
اروپایی‌ها تنها در صورتی حاضر به معامله با ترکیه هستند که این کشور، هجوم موج پناهندگان به کشورهای اروپایی را کاهش دهد. البته ارزش‌های اساسی که اروپا را به امریکای شمالی متصل می‌کرد از میان نرفته‌اند؛ اما دموکراسی لیبرال غربی نامشخص و نامطمین می‌باشد و فاز دفاعی به خود گرفته است.
اخیرن «هنری کیسینجر» وزیر پیشین امور خارجه امریکا گفت: «این اولین بار پس از جنگ جهانی دوم است که آینده روابط امریکا با جهان، باثبات و مشخص نیست.»
هویت ملی باری دیگر حایز اهمیت شده است. در فرانسه، فرانسوا فیون نامزد اصلی حزب راست اعلام کرد: «فرانسه یک ملت چند فرهنگی نیست.» در آلمان، انگلا مرکل تأکید دارد که «ما جوامع موازی را نمی‌خواهیم. قوانین ما از قوانین قبیله‌یی، اصول افتخار و شرف، و شریعت مقدم‌تر است.» و بدین ترتیب، در سراسر اروپا و امریکای شمالی، بحث بر سر ایتلاف و یک‌پارچگی بالا گرفته است.
تلاش شده مهاجران را وادار به پذیرش ارزش‌های لیبرال موجود در جامعه کنند. انگلا مرکل می‌گوید: «حجاب کامل زنان مناسب نیست. داشتن حجاب کامل باید هر جا که از لحاظ قانونی ممکن است، ممنوع شود.»
در آلمان فرهنگ استقبال از مهاجران willkommenskultur ، پژمرده شده است. گفته‌شده ورود موج پناهندگان به آلمان همانند آنچه در سال 2015 اتفاق افتاد، دیگر تکرار نخواهد شد.
در امریکا، یکی از شعارها و وعده‌های اصلیِ ستاد مبارزاتی ترامپ، جلوگیری از مهاجران غیرقانونی و «ساخت دیواری بسیار بزرگ در مرز جنوبی کشور» بود.
احتمالن دونالد ترامپ با به دست گرفتن قدرت، مواضعش نرم‌تر و متعادل‌تر خواهد شد. اما بحث بر سر مهاجرت که یکی از موضوع‌های کلیدی در کمپین برکسیت بود، همچنان در آب‌های سیاسی تلاطم ایجاد خواهد کرد.
اقتصاد حامیِ پولداران و ثروتمندان به میدان برگشته است. در امریکا، همه افراد از جمله ثروتمندان کاهش پرداخت مالیه خواهند داشت و بر این باورند که این کار اقتصاد را پرجنب‌وجوش خواهد کرد. دولت ترامپ برنامه دارد توسط یک محرک عظیم مالی و تزریق پول، زیرساخت‌های امریکا را بازسازی کند. مقررات زیادی برای این طرح وضع خواهد شد. در اروپا نیز که انتخابات مهمی پیش رو دارد، تعهد به کاهش کسری بودجه کم خواهد شد.
تصور می‌شد که اختلاف‌ها بر سر گرمایش کره زمین حل شده است، اما درواقع به پله اول بازگشته است. توافق‌نامه پاریس جامعه بین‌المللی را الزام کرد تا در جلوگیری از افزایش دمای جهان تلاش کنند. دونالد ترامپ برای سمت رییس سازمان حفاظت محیط زیست، مردی را برگزیده که مبحث علمی گرمایش جهانی را به چالش کشیده و به‌نوعی آن را قبول ندارد.
اکنون باید منتظر ماند و دید آیا رییس‌جمهور جدید امریکا را از توافق پاریس خارج می‌کند یا نه.
میلیون‌ها نفر از مردم اروپا و امریکا از احزاب سیاسی مستقر قطع امید کرده‌اند. تاکنون سوسیال‌دموکرات‌ها و احزاب چپ‌گرا موفق نشده‌اند ناامنی و نابرابری را به موضوع اصلی خود تبدیل کنند.
سیاست‌مداران بر سر جذب ذهن رأی‌دهندگان در عصر سیاست‌های دروغین و اخبار جعلیِ متشکل از تیوری‌های توطیه، مبارزه خواهند کرد. در امریکا و اروپا، رسانه‌ها درگیر مبارزه با اخبار غلط هستند. کارشناسان اخراج شده‌اند.
در امریکا، برخی از نزدیکان ترامپ سعی کرده‌اند تعریف جدیدی از حقیقت ارایه دهند. آن‌ها می‌گویند حقیقت داشتن یا نداشتن یک موضوع، اهمیتی ندارد. آنچه اهمیت دارد این است که مردم چه چیزی را باور می‌کنند، حتا اگر یک توطیه باشد. رسانه‌ها در مرکز نبرد این اندیشه‌ها قرار خواهند داشت.
فعالان ضد نظام فکر می‌کنند نزدیک به پیروزی هستند. یکی از اعضای ارشد جبهه ملی فرانسه گفت که ساختارهای قدیمی «در حال فروپاشی هستند. ساختارهای ما در حال شکل‌گیری‌اند.» نایجل فراژ رهبر سابق UKIP حزب استقلال پادشاهی متحد، از «انقلاب دموکراتیک»” سخن گفته که در حال پای‌گیری است.
«بپه گریلو» از جنبش «پنج ستاره» در ایتالیا می‌گوید: «افراد ریسک‌پذیر، کله‌شق و وحشی جهان را به جلو هدایت خواهند کرد.» بسیاری عقیده دارند این وحشی اکنون به دروازه‌های لیبرال دموکراسی رسیده‌اند.
بنابراین سال 2017 شاهد نبرد و رقابت بیشتر میان این دو دیدگاه خواهد بود. در یک طرف افراد متعهد به دفاع از کشور قرار دارند که در مقابل جهان خطرناک و ناپایدار دیوار می‌سازند. در طرف دیگر، افراد معتقد به بین‌الملل‌گرایی لیبرال، آزادی، تجارت آزاد و نهادهای بین‌المللی قرار دارند.
BBC WORLD
ترجمه: فرادید
