با وخامت اوضاع ناشران، وزارت اطلاعات و فرهنگ از افزایش حمایت‌ها می‌گوید
انتشارات دانشگاه، یکی از ناشران کشور به تازگی در یک اطلاعیه گفته که فشارهای اقتصادی و مالی آن‌چنان سنگین است که ما را مجبور به روی آوردن به برخی اقدامات غیرمعمول و اضطراری کرده است و صاحب امتیاز و همکاران انتشارات دانشگاه در توافقی مشترک تصمیم گرفته‌اند تا تمام کتاب‌های موجود فروشگاه که در کابل، مارکت ملی قرار دارد را به لیلام بگذارند تا از حجم مشکلات مالی این مرکز کاسته شده و از سقوط به ورشکستگی جلوگیری شود.
به تلگرام راه مدنیت بپیوندید
دو روز پس از انتشار این اطلاعیه، مسوول این انتشارات، علی یعقوبی در صحبت با روزنامه راه مدنیت می‌گوید که با این که سابقۀ ده سال کار در این زمینه را دارد و انتشارات دانشگاه را به مدت هشت سال است که اداره می‌کند، هرگز اوضاع تا به این حد وخیم نبوده است. او با اذعان به اینکه با توجه به مسایل ویژۀ امسال و شیوع کرونا، اقتصاد برای بسیاری کسبه‌کاران با مشکلاتی به همراه بوده، با اظهار تاسف می‌گوید که این مشکل برای کتاب‌فروشان به مراتب دشوارتر بوده است.
او در پاسخ به این سوال که پیش از به حراج گذاشتن کتاب‌ها چه تلاش‌هایی برای رفع مشکلات انتشارات خود کرده، می‌گوید: امسال بارها اعلام شده که ما اعلان‌های تخفیف داشته‌ایم از ۲۰ تا ۴۰درصد و حتا دورۀ کوتاهی تخفیف ۵۰درصدی هم داشتیم. در نمایشگاه‌های مختلفی مشارکت داشتیم و نمایش خیابانی کتاب را برگزار کردیم. یعقوبی تاکید می‌کند که در امر گسترش فرهنگ کتاب‌خوانی با کتاب‌خانه‌های عامه مشارکت داشته و کتاب‌هایی را اهدا کردیم، اما هیچ‌کدام از این‌ها تاثیرگذار نبود.
اما انتشارات دانشگاه در همین دو روز که از اطلاعیه‌‌اش می‌گذرد همچنان شاهد استقبال مناسبی برای خرید کتاب نبوده است. علی یعقوبی با اظهار اینکه سایر ناشران هم وضعیت بهتری ندارند، ادامۀ روند حراج‌ها و شاید اعلام ورشکستگی را بعید نمی‌داند و می‌گوید حتا آیندۀ بهتری چندان متصور نیست.
«اگر امید داشتیم که با عادی شدن وضعیت اقتصادی پس از کرونا، آیندۀ بهتری پیش روی ناشران قرار دارد، مقاومت می‌کردیم اما هیچ نشانه‌یی از بهبود اوضاع وجود ندارد، در حالی که مبلغ بسیاری از مواد و البته کرایۀ دکان در حال افزایش است.»
از مسوول این انتشارات می‌پرسیم که او سابقۀ ده ساله در نشر و فروش کتاب دارد، با توجه به اینکه در این ده سال تعداد دانشگاه‌ها، موسسات علمی و دانش‌آموختگان افزایش یافته، چرا شما از بدتر شدن وضعیت بازار کتاب می‌گویید؟ یعقوبی می‌گوید که نمی‌تواند نظری کارشناسانه در این رابطه بدهد، اما نابسامانی اوضاع امنیتی و اقتصادی را با عدم استقبال مردم از کتاب بی‌ارتباط نمی‌داند.
استاد سعید، رییس اتحادیۀ ناشران افغانستان با تایید وضعیت وخیمی که گریبان‌گیر ناشران است، می‌گوید: « نظر به مرض کرونا و بسته شدن دانشگاه‌ها و مراکز تعلیمی، شمار خریداران کتاب به شکل بی‌سابقه‌یی افت کرد. ناشران در اول سال با امید اینکه کتاب‌ها به فروش خواهد رسید، تعداد زیادی کتاب را چاپ کردند اما این اتفاق نیفتاد و بسیاری از آن‌ها در آستانۀ ورشکستگی هستند.»
آقای سعید عدم توجه مردم را چندان محل ملامت ندانسته و می‌گوید، اوضاع بد مالی کتاب را از اولویت آن‌ها خارج کرده و بسیاری در رفع نیازهای اولیۀ خود در تنگنا هستند اما او در رابطه با همکاری‌هایی که از دولت و سازمان‌های کمک‌کنندۀ غیردولتی توقع داشته، نقدهای جدی دارد.
رییس اتحادیۀ ناشران افغانستان که متشکل از ۱۸۰ناشر و ۵۲۵کتاب‌فروش است، هرگونه همکاری از سوی مسوولان را به کلی رد می‌کند. او می‌گوید در ظرف یک سال به تعداد شصت مکتوب را به آدرس‌های مختلف با عنوانی ریاست‌جمهوری، وزارت اطلاعات و فرهنگ ، وزارت تجارت، شاروالی کابل و بسیاری از نهادهای مسوول رساندیم تا جایی که در پارلمان هم صدای خود را رساندیم، اما شاهد هیچ نتیجه‌یی نبودیم.
سعید می‌گوید وعده‌های بسیاری به آن‌ها شده که عملی شدن آن گویا به قیامت واگذار شده، او در رابطه با وعده‌هایی که شاروالی کابل به این اتحادیه سپرده، اعلام می‌کند که شاروالی گفته بود: «دو بازارچۀ کتاب در جوی‌شیر و سرپل باغ‌امید که اوضاع مناسبی ندارد را به غرب تیمورشاهی و قوای مرکز منتقل می‌کنیم و مارکیتی را در این دو منطقه در اختیار شما قرار می‌دهیم.» سه سال است که غرفه‌ها بدون هیچ استفاده‌یی در آن‌جا مانده است. چندین سال است که عریضه می‌کنیم که چرا در ماسترپلان افغانستان جای کتاب نیست؟ اما پاسخی مسوولانه برای رفع مشکلات دریافت نمی‌کنیم.
رییس اتحادیۀ ناشران در رابطه با معافیت مالیاتی انتشاراتی‌های کابل می‌گوید که چند روز پیش عریضه‌یی را تسلیم وزارت اطلاعات و فرهنگ کرده‌اند که در آن با اشاره به بند سوم مادۀ ۵۳قانون رسانه‌های همگانی افغانستان که در آن ذکر شده، مالیات از رسانه‌های موقوت و غیرموقوت برداشته شده که رسانه‌های غیر موقوت شامل کتاب می‌شود، اما مسوولان این وزارت گفتند که دولت بر سرمالیات پافشاری دارد و ما به راحتی نمی‌توانیم شما را از آن معاف کنیم.
آقای سعید با اعلام اینکه پنج نوع مالیه از جمله مالیه بر کاغذ، رنگ، ماشین چاپ و … بر ناشر تحمیل می‌شود، این وضعیت را در بدتر شدن شرایط ناشران موثر می‌داند.
«در حالی که بسیاری کشورها سیاست‌های تشویقی زیادی را برای ناشران اجرا می‌کنند، ما خلاف قانون صریح مجبور به پرداخت مالیات هستیم. دولت حتی زمینۀ فرهنگ‌سازی در رسانه‌های گسترده‌تر و جلوگیری از کاپی غیرمجاز را مساعد نمی‌کند.»
عبدالمنان شیوای شرق، معین نشراتی وزرات اطلاعات و فرهنگ در صحبت با روزنامۀ راه‌مدنیت در رابطه با اظهارات آقای سعید گفت که بحث رفع مالیات از ناشران در این وزرات به گفتگو گرفته شده و همین امروز مکتوبی نوشته شد که با هماهنگی وزارت عدلیه، آگاهی داده شد که به اساس قانون، انتشارات و بنگاه‌های نشراتی افغانستان تابع مالیه نمی‌شوند. این مکتوب به امضای سرپرست وزارت اطلاعات و فرهنگ خواهد رسید و به مراجع ذی‌ربط ارسال می‌شود تا هم پیشه‌وران و هم شاروالی در جریان این معافیت مالیاتی قرار بگیرند.
شیوای شرق در رابطه با شکایت ناشران از جای و محل عرضۀ کتاب خبر داد که به زودی در جوار دیوار معینیت جوانان، چندین دکان فعلا که در اشغال بزازان و فروشندگان ظروف است به کتاب اختصاص خواهیم داد.
او همچنین از ملاقاتی با معاونیت اول ریاست جمهوری گفت که در آن ملاقات، پیشنهاداتی از قبیل پرداخت قرضۀ بدون بهره به ناشران (که مبلغی حدود ۵۰۰هزار دالر امریکایی به این صندوق قرض اختصاص داده شده و نظر به سوژۀ کاریابی ناشران به آن‌ها قرض داده خواهد شد) و طرح بازارچۀ کتاب (که مناطقی برای آن پیش‌بینی شده تا ساخت و سازهایی صورت بگیرد) داده شد.
معین نشراتی وزارت اطلاعات و فرهنگ می‌گوید تا به حال هیچ طرحی از سوی ناشران برای دریافت این قرضه ارایه نشده است تا بررسی آن روی دست گرفته شود. او همچنین از بررسی یک پالیسی خبر داد تا ورود کتاب از سوی ناشران خارجی را ممنوع کنند و اولیت به ناشران داخلی داده شود.
شیوای شرق به برنامه‌هایی که برای بهبود شرایط ناشران در نظر دارند، اضافه کرد: جلساتی با اشتراک تعدادی از ناشران و مسوولان وزارت داخله برگزار می‌شود و قرار است قطعۀ ویژۀ نظارت از تطبیق قانون نسخه‌برداری در کابل و ولایات روی دست گرفته شود تا متخلفان را مجازات کنیم.
معصومه امیری
ممنون از مطالب مفیدتان.