فقط در طی چهار ماه، تعداد کانتینرهای عبوری از ۲۷۰۰ در روز فراتر رفت، تقریبا ۱۱ برابر جولای ۲۰۲۰٫ در پی این تحول‌ها، یک مجمع بزرگ تجارت و سرمایه‌گذاری در اسلام‌آباد تشکیل شد
پارلمان، یک تالار گفتگوی باشکوه، جامعه‌‌یی متشکل از افراد با نظرات متفاوت و بستری برای بازی در سیاست‌های پارلمانی است. این‌ها متأسفانه برخی از تصورهای رایج در مورد عمومی‌ترین گردهمایی این کشور، از جمله عملکرد حیاتی آن در زمینه دیپلماسی پارلمانی است.
در برابر این جریان افکار عمومی، همه چیز تحت نظر سخنگوی فعلی به سرعت در حال تغییر است. رویکرد نتیجه‌گرا و اشتیاق او به پیشرفت معنادار، سرچشمۀ این تغییر است. عملکرد اسد قیصر در زمینه دیپلماسی پارلمانی از طریق گروه دوستی پارلمانی با افغانستان یک مطالعه موردی جالب برای درک این تغییر است.
برای درک چارچوب کلی، خالی از فایده نیست اگر ابتدا معضلاتی را که معاملات تجاری پاکستان با افغانستان به آن دچار است را بررسی کنیم.
تجارت و داد و ستد با افغانستان چندین سال است که با مشکل روبه‌روست. اوج آن در حدود ۲٫۵میلیارد دالر در سال۲۰۱۱ است که حالا فقط خاطره‌‌یی خوب از آن به جا مانده‌است. در سال ۲۰۱۹، حجم تجارت به حدود ۸۰۰میلیون دالر کاهش یافت. همزمان، بخش عظیم تقریباً ۵۰درصدی تجارت ترانزیت افغانستان از طریق پاکستان به سوی ایران در همان بازه زمانی منحرف شد.
چگونه این افت در تجارت اتفاق افتاده است؟ پاسخ خیلی ساده است. تجارت ترانزیتی افغانستان ارتباط تجزیه‌ناپذیری با تجارت دوجانبه ما دارد.
این یک روال متداول در افغانستان است که وقتی در زمینه تجارت ترانزیتی با هر مساله‌یی روبه‌رو می‌شود، موانع غیر تعرفه‌یی برای تجارت دوجانبه نیز ایجاد می‌شود.
بنابراین بخش صادرات هزینۀ اقدام‌های احتیاطی دولت یا فعالیت‌های منفی (از دید افغانستان) را می‌پردازد. ملاحظات امنیتی در برابر تجارت هر دو طرف استفاده شد. حل مشکلات کوچک‌تر به گونه‌‌یی بود که مشکلات بزرگ‌تری خلق می‌کرد. انگیزه پرشور مبارزه با قاچاق کالا صادرات پاکستان را به میزان قابل توجهی با افت مواجه کرد.
رییس مجلس شورای ملی با در نظر گرفتن این چالش‌ها، ابتکار عمل را در دست گرفت تا این وضعیت را سامان بخشد و پتانسیل عظیم تجارت و سرمایه‌گذاری بین دو کشور را آزاد کند.
وی کمیته اجرایی گروه دوستی پارلمانی پاکستان-افغانستان را تشکیل داد. این کمیته نمایندگی فراحزبی داشت. اعضای پارلمان دارای تخصص در قانون تجارت بین‌المللی و دادوستد همراه با نمایندگانی از مناطقی که تحت تأثیر بیشترین افت تجارت دوجانبه بودند، مانند فتا و چمن گرد هم آمدند. شاخه‌های مختلفی از موضوعات شناسایی شده و گروه‌های موظف برای مقابله با این مسایل به صورت متمرکز ایجاد شد.
بیش از ۱۵ذی‌نفع نهادی با کمیته‌ها و نیروهای ویژه همکاری کردند. این موارد شامل تجارت، امور خارجه کشور، هیات درآمد فدرال، بانک دولتی و راه آهن بود. به آن‌ها یک هدف کلی ساده داده شد. افزایش تعداد کانتینرهای تجاری ترانزیت که از نقاط عبور و مرور مرزی به طور متوسط عبور می‌کنند و رساندن آن از ۲۵۰ به ۲۰۰۰ عدد.
زمانی بود که بیش از ۱۲هزار کانتینر تجاری ترانزیتی در بندرهایی با ۴۰۰۰ کانتینر دیگر بین کراچی و گذرگاه‌های مرزی مانند تورخم و چمن، عبور و مرور داشت.
در گذشته بین ۲۸ تا ۴۰ روز طول می‌کشید تا کانتینرهای ترانزیتی بین بنادر و گذرگاه‌های مرزی افغانستان به هر نقطه در این کشور بروند. در آنجا پارکینگ‌ها و مسیرهای غیرقانونی و اخاذی وجود داشت که موترهای باری مجبور به توقف و پرداخت بین ۱۰ تا ۶۰هزار روپیه باج می‌شدند. اوضاع واقعا ناخوشایند بود. بی‌اعتمادی به افغان‌ها در بالاترین حد خود قرار داشت.
اسد قیصر به طور مکرر و مرتب همه ذی‌نفعان را در نشست‌هایی گرد هم فرا خواند، آن‌ها را وادار کرد تا با هم بنشینند و برای بیش از ۵۰ موضوع کوچک و بزرگ که منشأ مشکلات اصلی بود، راه‌های حل پایدار پیدا کنند.
این مجمع به قدری موفقیت‌آمیز عمل کرد که حتی فراتر از انتظارات بود. یک نظام صدور ویزای کاملا آزاد برای افغان‌هایی که مایل به سفر به پاکستان هستند، وضع شد. فقط در ماه‌های اکتوبر و نوامبر، سفارت پاکستان و کنسولگری‌های آن در افغانستان بیش از ۱۵۰هزار ویزا صادر کردند که شامل ۳۰هزار ویزای تجاری بود.
سه گذرگاه جدید مرزی (غلام خان، خرلاچی و انگور آدا) برای تجارت ترانزیت عملیاتی شد. مناطق غیرقانونی بسته شد و مدت زمانی که طول می‌کشید یک کانتینر ترانزیتی تجاری پاکستان را طی کند از ۲۸روز به ۳روز کاهش یافت.
فقط در طی چهار ماه، تعداد کانتینرهای عبوری از ۲۷۰۰ در روز فراتر رفت، تقریبا ۱۱ برابر جولای ۲۰۲۰٫ در پی این تحولات، یک مجمع بزرگ تجارت و سرمایه‌گذاری در اسلام‌آباد تشکیل شد که بیش از ۱۵۰ افغان از جمله رییس پارلمان افغانستان به همراه هفت رییس کمیته‌های دایمی، سیاست‌گذاران و تاجران بزرگ در آن شرکت کردند.
زیبایی این ابتکار این است که در قواعد اصلی پیشرفت ایجاد شده، که در آن پارلمان یک نهاد توصیه‌کننده و ناظر است و در امور اجرایی دخالت نخواهد کرد و می‌توان در تجارت با افغانستان مقدار زیادی سود به‌دست آورد، بدون اینکه به ضرورت‌های امنیتی مرسوم پرداخته شود.
این تلاش‌های پارلمانی بی‌اعتمادی بین پاکستان و افغانستان را به طرز چشم‌گیری کاهش داد.
اکنون زمینه برای گسترش سریع و پایدار تجارت دوجانبه نیز فراهم شده است. پتانسیل آن بسیار و بین ۶ تا ۸میلیارد دالر است. اگر پاکستان بتواند به خوبی از این فرصت استفاده کند، رشد شغل در خیبر پختونخوا و بلوچستان قابل توجه است.
طبق برخی تخمین‌ها، به ازای هر میلیارد دالر صادرات به افغانستان، ۵۰۰هزار شغل در پاکستان ایجاد می‌شود. از این رو، این اقدام‌ها می‌تواند از طریق ایجاد شغل در مناطقی که در صف مقدم جنگ علیه تروریزم است، فقر را کاهش دهد. بنابراین این امر منجر به تغییر پارادایم در وضعیت امنیتی در آنجا خواهد شد.
گام بعدی استفاده از حسن نیت ایجادشده برای استفاده خوب و مذاکره در مورد تجدید نظر در چارچوب سیاست افغانستان در برابر تجارت ترانزیتی پاکستان است، به گونه‌‌یی که بتوانیم از طریق آن با اقتصاد پنج جمهوری آسیای میانه ارتباط برقرار کنیم که یک بازار عظیم ۳۰۰میلیون نفری برای بخش‌های صنعتی و خدماتی پاکستان ایجاد می‌شود. اگر این اتفاق بیفتد، فرصت‌های بزرگی برای صادرات پاکستان به‌وجود خواهد آمد.
درس ابتکار سخنران در مورد افغانستان ساده است. تجارت باید راه‌گشا باشد، نه در گرو فراز و نشیب‌های سیاستی یا امنیتی.
ابتکار رییس پارلمان پاکستان به جهان نشان داد که چگونه پارلمان می‌تواند در گسترش روابط تجاری و سرمایه‌گذاری پاکستان نقش داشته باشد. این اقدام تکیه‌گاهی قوی و استندردی طلایی برای دیپلماسی پارلمان در آینده به شمار می‌آید.
منبع: نیوز/ نویسنده: میرزا سلمان بابر بیگ/ ترجمه: شریفه عرفانی
پی‌نوشت: نویسنده یک افسر خدمات خارجی است، که در ابتکارات ویژه گروه دوستی پارلمانی پاکستان – دخیل است
