افتتاح پروژه‌های بزرگ اقتصادی
رییسان‌جمهور افغانستان و ترکمنستان، سه پروژه بزرگ اقتصادی را افتتاح کردند. خط آهن آقینه-اندخوی به طول ۳۰کیلومتر، پروژه لین برق ۵۰۰کیلوولت کرکی- اندخوی تا پلخمری و وصل فایبر نوری ۲۵۰۰مگابایتی انترنت شامل این پروژه‌هاست.
رییس‌‌جمهوری کشور، از یک‌سو این پروژه‌ها را برای روابط اقتصادی و تجاری کابل- تاشکنت حیاتی خواند و از سوی دیگر، افتتاح آن‌ها را تجدید روابط افغانستان و ترکمنستان در صد سال اخیر عنوان کرد.
پروژه لین برق یک‌هزار کیلوولت که مرحله نخست آن تکمیل شده است و با تکمیل باقی آن در سال۱۴۰۰، برق ولایت‌های کابل، میدان‌وردک، غزنی، زابل، قندهار، لوگر، پکتیکا، خوست، ننگرهار و کنر تأمین خواهد شد.
در شرایطی که جنگ و خشونت، عمده‌ترین مانع توسعه اقتصادی است، افتتاح این پروژه‌ها امیدوارکننده است. کشورهای توسعه‌یافته کنونی نیز زمانی از جنگ و ناامنی متأثر بودند و باتوجه به نقش مؤثر و مفید کارآفرینان خود در پیشرفت و توسعه اقتصادی با مشکلاتی چون ناامنی و بیکاری مبارزه کردند. سرانجام با بسیج مردم و متخصصان بر موانع عمده توسعه اقتصادی فایق آمدند؛ اما در افغانستان هنوز تعریف مشخصی از کارآفرینی در بسیاری از نهادهای اقتصادی صورت نگرفته و شاید به همین دلیل تاکنون برنامه‌ریزی جامع و بسترسازی مناسبی در حوزه اقتصادی انجام نشده است.
از جانب دیگر، طی سال‌های گذشته فقدان دولت قدرتمند و عدم حاکمیت نظام قانونمند، باعث شد چرخۀ بی‌پایان فساد، قاچاق و ناامنی در کشور شکل بگیرد و استمرار یابد. میراثی از حکومت‌های سیزده‌ساله گذشته، اما حکومت کنونی به رهبری آقای غنی از شش سال گذشته بدین‌سو می‌کوشد تا چرخۀ باطل ناامنی را با احیای پروژه‌های عمرانی از میان بردارد.
به تلگرام راه مدنیت بپیوندید: https://t.me/madanyatdaily
در تب‌وتاب افتتاح این پروژه‌ها، شماری از آگاهان امور ابراز خوش‌بینی می‌کنند که پروژه‌های افتتاح‌شده و پروژه‌های در دست کار برای افغانستان و کشورهای منطقه مؤثر خواهد بود؛ زیرا با تکمیل آن‌ها، رویدادهای مثبت اقتصادی رخ خواهد داد.
ضیا دانش، آگاه امور در این رابطه به روزنامه راه مدنیت گفت: مهم‌ترین هدف ایجاد پروژه‌ها این است که با عبور از افغانستان، این کشور را به منطقه وصل می‌کند؛ بنابراین با طرح‌های اقتصادی می‌توان بر معضل امنیتی غلبه کرد.
به گفته دانش، مشکلات امنیتی ریشه در اقتصاد جرمی، مواد مخدر، قاچاق، فقر گسترده در آسیای مرکزی، جنوب غرب و افغانستان دارد؛ تا زمانی‌که از طریق راه‌اندازی پروژه‌های بزرگ اقتصادی در داخل کشور و پروژه‌های مشترک اقتصادی در منطقه با فقر، موادمخدر و اقتصاد جرمی مبارزه نشود، ناامنی و تروریزم مهار نخواهد شد.
او همچنین معتقد است که ناامنی‌های موجود ناشی از فقر و مشکلات اقتصادی است که باعث شده گروه‌های تروریستی به‌راحتی از میان مردم فقیر، بیکار و کم‌درآمد سربازگیری کرده و دامنه ناامنی‌ها را در جغرافیای کشور و فراتر از آن گسترش دهند.
ضیا دانش بر این باور است که تطبیق پروژه‌های بزرگ اقتصادی به مرحله خوبی رسیده و مردم افغانستان شاهد عملی شدن آن‌هاست و نیز پروژه‌های دیگری در راه است که بعد از ختم مشکلات تخنیکی و حقوقی به‌زودی رقم خواهد خورد؛ اما عملی شدن این پروژه‌ها بدون‌شک بر بهبود وضعیت امنیتی رابطه‌یی مستقیم دارد.
درصورتی‌که وضعیت امنیتی مهار نشود و به‌ویژه گفتگوهای صلح قطر با بن‌بست مواجه شود، نمی‌توان نسبت به موفقیت این پروژه‌ها امیدوار بود؛ «اما یک نکته می‌تواند موثر باشد: حمایت منطقه‌یی، در فاز اول پروژه‌های اقتصادی منطقه است که از افغانستان عبور می‌کند و نکته دوم بسیج عمومی برای تامین امنیت پروژه‌ها است و اگر این دو مساله عملی نشود، امیدی برای عملی شدن این پروژه‌ها نیست.»
این آگاه امور، عدم عملی شدن سایر پروژه‌های اقتصادی (تاپی و کاسا یک‌هزار) را ناشی از روابط سیاسی کشورهای منطقه می‌داند؛ با بهبود روابط سیاسی، کشورهای منطقه به برنامه‌ریزی برای تطبیق برنامه‌های مشترک اقتصادی روی می‌آورند؛ اما با تیرگی روابط پروژه‌های اقتصادی نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
مشکل دیگر، ظرفیت داخلی افغانستان است و پروژه‌هایی چون تاپی و سایر پروژه‌ها با مشکلات تخنیکی، حقوقی و استملاک زمین و در برخی موارد هم مشکلات امنیتی مواجه است که روی این‌ها هم‌زمان با موجود چالش‌ها کار جریان دارد.
ضیا دانش همچنین تاکید می‌ورزد که مساله دیگر تمویل‌کنندگان منابع مالی این پروژه‌ها چون بانک آسیایی و بانک جهانی است که طی مراحل مسایل حقوقی و تخنیکی زمان بیشتری را میبرد؛ اما در کل، سیاست‌مداران و حکومت‌های منطقه به این نتیجه رسیده‌اند که تهدیدها از جمله ناامنی، فقر، افزایش افراط‌گرایی و نیز تشکیل باندهای مافیای جرمی در کشورهای منطقه تهدیدکننده است و اگر این تهدید از سد راه پروژه‌های مشترک منطقه‌یی رفع نشود، به زودی شاهد فروپاشی این پروژه‌ها خواهیم بود. «بسیاری از مسایل منتظر همین است که وضعیت سیاسی و ثبات در افغانستان چگونه می‌شود، بسیاری از پروژه‌های بزرگ اقتصادی تحت تأثیر گفتگوهای صلح قرار گرفته و امیدوارم که این گفتگوها خوب پیش برود.»
از سویی هم، شماری از قانون‌گذاران معتقدند که توسعه و پیشرفت اقتصادی یک کشور چه در بعد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و چه در بعد انسانی متکی به این است که به زیرساخت‌های اساسی یک کشور توجه شود.
غلام‌حسین ناصری، عضو مجلس نمایندگان به روزنامه راه مدنیت گفت که بدون تردید، پروژه‌هایی که پنج‌شنبه از سوی حکومت‌های افغانستان و ترکمنستان راه‌اندازی شد، یکی از شاخص‌های توسعه است و به عنوان هموار ساختن راه‌های حرکت به سوی اقتصاد و توسعه اقتصادی گام مهم و ارزنده به شمار می‌رود.
به گفته این عضو مجلس نمایندگان، تنها نگرانی این است که این پروژه‌ها در مناطقی قرار دارد که هم‌اکنون با چالش‌های امنیتی روبه‌روست. این چالش‌ها نیز از طریق دیالوگ سیاسی حکومت با کشورهای منطقه به‌ویژه پاکستان قابل رفع است تا زمینه تحقق این پروژه‌ها مهیا شود.
ناصری همچنین با اشاره به گفتگوهای صلح دوحه تاکید کرد که اگر این دیالوگ نتیجه مثبت دهد، کمک بزرگی به تطبیق پروژه‌های بزرگ اقتصادی خواهد کرد و این گفتگوها نتیجه ندهد، مانع بزرگی بر سر اجرا و تطبیق پروژه‌ها خواهد بود.
سید مهدی حسینی
