راه مدنیت: خروج نیروهای امریکایی، ادامه تشدید ناامنی‌ها، بلندرفتن فقر و میزان بیکاری، بار دیگر به بحران مهاجرت دامن زده است. شماری از باشندگان کابل می‌گویند که پیچیدگی وضعیت سیاسی، بی‌اعتمادی نسبت به آینده، فقر و بیکاری سبب شده که آن‌ها به مهاجرت روی آورند.
نگرانی از آینده مبهم سیاسی و از سرگیری مهاجرت‌های غیرقانونی و ترک وطن را می‌توان با طولانی‌شدن صف مردمی در اداره پاسپورت کابل به خوبی مشاهده کرد.
بر اساس چشم‌دید، این روزها صف مردم به خاطر اخذ پاسپورت در عقب اداره پاسپورت طولانی‌تر شده که گویا شمار زیادی از شهروندان همانند سال۲۰۱۴ میلادی قصد ترک وطن دارند.
با این حال، وزارت مهاجرین نیز افزایش مهاجرت‌های اخیر را تایید می‌کند و مسوولان این وزارت می‌گویند که مهاجرت‌های نامنظم (غیرقانونی و قاچاقی) جان شهروندان را به خطر انداخته است.
ضیا موسوی، یکی از باشندگان کابل که در رشته اقتصاد در یکی از پوهنتون‌های خصوصی تحصیل کرده، می‌گوید که او همین هفتۀ پیش پاسپورت خود را گرفت تا از این کشور برود.
او می‌گوید که وضعیت ناخوشایند زندگی، ناامنی‌ها، بیکاری و فقر، خطر احیای مجدد نظام طالبانی ناگزیر کرده که افغانستان را ترک کند.
او به این باور است که گویا رنج این کشور را پایانی نیست، جنگ نسبت به گذشته شدت گرفته و طرف‌های درگیر هم کوتاه نمی‌آیند و به همین خاطر است که دیگر اینجا جایی برای زندگی باقی نمانده است.
وی نسبت به آیندۀ افغانستان مطمین نیست و نگران است که شاید نزاع این‌بار در مقیاس وسیع‌تر شکل بگیرد. «بودن در اینجا و صرف نظاره کردن اوضاع بیشتر دردآور است. به همین خاطر قصد دارم که بروم.»
اشارۀ او به اوضاع سیاسی و امنیتی پساصلح است. با این‌که دولت و گروه طالبان دور دوم گفتگوهای خود را شروع کردند، اما ارتقای مشروعیت طالبان از یک گروه مسلح به یک جناح سیاسی توسط ادارۀ ترمپ، نگران‌کننده به‌نظر می‌رسد.
امیر حسنی یکی دیگری از شهروندان است که فقر و بیکاری را عمده‌ترین چالش عنوان می‌کند. او می‌گوید وقتی کتله بزرگی از مردم نانی برای خوردن نداشته باشند، زندگی در چنین جامعه‌یی دشوار و سخت‌تر می‌شود؛ در کنار خشونت‌ها، این بیکاری و فقر بود که دامنه ناامنی را گسترش داده و با این وضعیت، ادامه زندگی در این سرزمین با چالش بیشتری همراه خواهد بود.
در همین حال، مسوولان وزارت مهاجرین با تایید افزایش مهاجرت شماری از مردم، می‌گویند که این مهاجرت‌های نامنظم و غیراصولی ناشی از مشکلاتی است که هم‌اکنون در کشور جریان دارد.
عبدالباسط انصاری، مشاور مطبوعاتی این وزارت به روزنامه راه مدنیت می‌گوید که این وزارت در یک سال اخیر از طریق تدویر برنامه‌های مختلف در پوهنتون‌ها و با ایجاد مرکز معلوماتی در صحن وزارت تلاش کرده که از طریق آگاهی‌دهی در مورد پیامدهای ناگوار مهاجرت‌های غیرقانونی، از این روند جلوگیری کند.
او بیان می‌کند که مرکز معلومات هنوزهم فعال است و کسانی‌که قصد مهاجرت غیرقانونی را دارند، مراجعه کنند و از مشوره‌های لازم و نیز نتایج و عواقب ناگواری‌که در پیش روی آن‌ها قرار دارند، آگاهی یابند. «ما از این مرکز معلومات نتیجه مثبت را به دست آوردیم، تعداد زیادی از هموطنان ما که تصمیم به مهاجرت نامنظم و غیراصولی داشتند، تصمیم‌شان تغییر کرد و در یک سال اخیر شاهد کاهش مهاجرت غیرقانونی بودیم.»
او می‌گوید که با روی آوردن به مهاجرت غیرقانونی، نخست این‌که عاقبت ناگواری را برای زندگی خودشان به وجود می‌آورند و دوم این‌که اکثر مهاجرین غیرقانونی از سوی کشورهای میزبان اخراج می‌شوند و در این صورت، حکومت افغانستان و وزارت مهاجرین به آن‌ها رسیدگی نمی‌توانند، زیرا آن‌ها با اختیار خودشان منازل و اموال‌شان را به فروش رسانده و در برگشت هم امکاناتی برای زندگی ندارند.
با این همه، قبل از کاهش نیروهای خارجی در سال ۲۰۱۴ میلادی، تعداد زیادی از شهروندان پیش از کاهش این نیروها، از کشور بیرون شدند. بربنیاد آمارهای منتشرشده، بیش از سی‌هزار افغان بین ماه‌های جنوری و نومبر سال۲۰۱۳ میلادی در نقاط مختلف جهان درخواست پناهندگی دادند.
بسیاری از افغان‌ها با روی آوردن به مسیرهای پیچیده و پرخطر قاچاق انسان سخت در تلاش‌اند که خود یا فرزندان‌شان را به خارج بفرستند و برای رسیدن به مقصد، مجبورند پول گزافی هزینه کنند.
هرچند، کنترول مهاجرت سخت و دشوار به نظر می‌رسد، اما با آن‌هم انتظار می‌رود حکومت در همکاری با سازمان‌های بین‌المللی تدابیر ویژه‌یی برای جلوگیری از مهاجرت‌های غیرقانونی درپیش گیرند و در کنار آن، برای رفع عواملی‌که باعث این مهاجرت‌ها شده، اقدام‌های لازم انجام دهند.
سیدمهدی حسینی
