راه مدنیت: به تازگی احمد ادریس رحمانی؛ نویسنده و کارشناس امور سیاسی نوشته که یافته‌های او نشان می‌دهد دو نفر در عقب کمپاین تسلیم شدن به طالبان بودند؛ حامد کرزی و اسدالله خالد.
وی همچنین افزوده که بر اساس یافته‌هایش، «دولت داکتر غنی پیش از سقوط مزار شریف یک‌مقدار پول زیاد به مزار شریف ارسال می‌کنند تا استاد عطا و جنرال دوستم از سقوط مزار شریف جلوگیری کنند، اما روز بعد متوجه می‌شوند که این پول (خیلی پیش از آنکه تهدید سقوط به مزارشریف برسد) توسط سیستم حواله به ترکیه انتقال داده می‌شود.»
آقای رحمانی با بیان این سخنان، اظهار امیدواری کرده که «روزهای آینده تمام سیاسیون در قدرت آن وقت، حاضر شوند، صحبت کنند و یا هم کمپنی‌های تیلفون (شرکت‌های مخابراتی) در افغانستان برخلاف فشار از طرف همکاران بین‌المللی‌شان بیرون آمده و صحبت‌های تلیفونی این دو شخص (حامد کرزی و اسدالله خالد) را در یک هفته آخر پیش از سقوط برای مردم ارایه کنند.»
به نوشته ادریس رحمانی، «تا هنوز مسوولان نظامی و سیاسی دولت سابقه حاضر نیستند حقایق را برای مردم ارایه کنند، اما در مجالس خصوصی با کمال احتیاط می‌گویند که جزییات از چه قرار بوده است. من طی دو ماه گذشته مصروف تحقیق در مورد این مساله بوده‌ام و با مسوولان مختلف صحبت کرده‌ام.»
به تصریح آقای رحمانی، «این دو نفر (حامد کرزی؛ رییس‌جمهور اسبق و اسدالله خالد؛ وزیر دفاع اسبق کشور) برای همه زنگ زده و آنها را قناعت داده‌اند که برای افسران و سربازان‌تان بگویید جنگ فایده ندارد، بهتر است تسلیم شوند و کشور را از برادرکشی نجات بدهند -قسمی‌که همه می‌توانیم حدس بزنیم- باید اشخاص با نفوذی در بین سیاسیون و نظامیان بوده باشد. کسانی باشند که اکثرا سیاسیون به ارتباط عمیق آنها با مرکز قدرت طالبان یعنی قندهار اذعان داشتند و به موقف سیاسی – نظامی‌شان واقف بودند.»
به نوشته آقای رحمانی، «یک دلیل اصلی که مسوولان نظامی افغانستان دست از جنگ برداشتند؛ خصوصا در جنگ‌های هرات، هلمند و قندهار این بود که آقای کرزی و اسدالله خالد برایشان تلیفون کرده و کوشش کردند تصمیم آنها را برای جنگیدن تغییر بدهند.»
آقای رحمانی با اشاره به سخنان اخیر جنرال علیزی افزوده: سخنان وی بسیار با یافته‌های من همگونی دارد. آقای کرزی صرف در صورتی چنین می‌کند که خواب برگشت به قدرت را داشته باشد و این یک مساله خیلی آشکار است. از آخرین روزهای بودنش در قدرت تا آخرین روزهای سقوط کشور، پیوسته آنچه آقای کرزی انجام داده، به اساس فورمول و محاسبه برگشت به قدرت بوده است.
به باور آقای رحمانی، «مسوولان سیاسی حکومت اسبق وقتی متوجه می‌شوند که دیگر هیچ یک از نظامیان بلندرتبه به حرف‌شان گوش نمی‌کنند و برخلاف اوامر آنها از جنگ دست می‌کشند، فکر می‌کنند اگر در کشور بمانند ممکن است برای دفاع از خود کسی نداشته باشند. مهم‌ترین اشخاصی که به این حقیقت بیشتر اذعان دارند کسانی مانند اسماعیل خان، استاد عطا و جنرال دوستم هستند؛ چون اینها به هیچ وجه مثل نظامیان داخل نظام تسلیم شدن برایشان یک گزینه ساده نبود. آنها می‌دانستند که به‌جز جنگیدن چاره‌یی دیگری ندارند، اما دیدیم در نهایت کسی اینها را قانع ساخت که از جنگ دست بکشند.»
وی با تصریح این نکته که حال شما از خود بپرسید به‌جز آقای کرزی کی می‌توانست اینها را قانع بسازد که از جنگ دست بکشند؟ اینها حتی با امریکایی‌ها روابط خوبی نداشتند که بگوییم ممکن امریکایی‌ها آنها را قانع ساخت تا از جنگ دست بکشند.
این پژوهشگر مسایل سیاسی در پایان افزوده که هنوز خیلی حقایق تکان‌دهنده از مردم پنهان نگه داشته شده که لازم است همه زحمت بکشیم و آنها را برملا سازیم. باید نسل جوان بدانند که بالاخره سرنوشت اینها را چه کسانی تغییر داده است.
