بانک جهانی اعلام کرده است که ۱۲۰ میلیون دالر برای کاهش فقر، تامین خدمات اجتماعی و تقویت نظام مالی افغانستان کمک می‌کند.
به گفته مقام‌ها در این بانک از این رقم صد میلیون دالر در چهارچوب برنامه ملی “میثاق شهروندی” دولت افغانستان برای فراهم کردن خدمات اجتماعی مانند تهیه آب آشامیدنی در مناطق روستایی و برخی از شهرهای بزرگ هزینه خواهد شد.
رابرت سام، رییس دفتر بانک جهانی در افغانستان گفته است که ۲۰ میلیون دالر دیگر از رقم یادشده برای تقویت نظام مالی حکومت افغانستان، به ویژه به بانک مرکزی کشور هزینه می‌شود.
برنامه میثاق شهروندی که در واقع جاگزین برنامه همبستگی ملی است، توقع می‌رود اگر نه بهتر، به میزان برنامه همبستگی ملی در امر بهبود معیشت و کاهش فقر در روستاهای افغانستان توفیق داشته باشد.
هرچند درآمد سرانه پس از سال ۲۰۰۱ تا سال‌های ۲۰۰۷ و۲۰۱۰ به تدریج در حال افزایش بوده و گفته می‌شود که در سال ۲۰۱۳ درآمد سرانه در افغانستان به ۷۳۰ دالر رسیده بود، اما با کاهش نیروهای بین‌المللی درآمد سرانه دوباره رو به کاهش نهاد و با خروج صدها هزار نیروی خارجی از افغانستان، متوقف شدن صدها نهاد غیر دولتی خارجی و داخلی و کاهش کمک‌ها، درآمد سرانه به شدت کاهش یافته است.
گفتنی است که افغانستان کشوری با جمعیت اکثر روستایی پس از ناامنی با فقر مزمن و شدید در روستاها دست و گریبان است. بر اساس آمارهای تخمینی ۳۶ درصد از جمعیت ۳۲ میلیونی این کشور زیر خط فقر زندگی می‌کنند.
قرار است حدود ۱۰۰ میلیون دالر از کمک یادشده بانک جهانی در چوکات برنامه میثاق شهروندی به مصرف برسد، هرچند تا کنون صدها بار کمک‌های از این دست به افغانستان صورت گرفته و در آغاز برنامه ادعاهای کلانی در خصوص پیامد کمک‌ها از سوی منابع رسمی صورت گرفته‌اند، اما از آنجا که رقم بیشتر این کمک از طریق برنامه ملی میثاق شهروندی به مصرف خواهد رسید تا حدودی برای مردم افغانستان امیدوارکننده است.
برنامه همبستگی ملی افغانستان که حدود دو ماه قبل خاتمه یافت یکی از برنامه‌های نسبتن موفق بود. اگر برنامه همبستگی ملی را در نظر نگیریم، در واقع در روستاهای دوردست افغانستان هیچ کمکی صورت نگرفته و سهم روستاییان کشور در روند بازسازی کاملا نامعلوم و در هاله‌یی از ابهام به نظر می‌آید.
ایجاد کار، دسترسی به آب آشامیدنی، دسترسی شهروندان به برق‌های کوچک آفتابی و آبی، احداث جاده‌های روستایی به سطح قریه‌ها، اعمار مکاتب و موارد دیگر از پروژه‌هایی بودند که در چوکات برنامه همبستگی ملی در روستاها و قریه‌ها تطبیق شدند. هرچند با تطبیق برنامه همبستگی ملی نمی‌شود گفت که عدالت در توزیع برنامه‌های بازسازی رعایت شد ولی همان برنامه موجب شد که روستاهای ما از محرومیت کامل از برنامه‌های بازسازی و هزاران میلیون دالر کمک‌های جهانی نجات یابند.
هرچند تاثیرهای اقتصادی برنامه‌های همبستگی ملی در میان روستانشینان چندان ملموس به نظر نمی‌رسد ولی نتایج اقتصادی و اجتماعی که از این برنامه به مردم باقی مانده، قابل تحسین است. حالا اکثر قریه‌های ما به سرک های روستایی دسترسی دارند و به آن به عنوان یک ابزار ضروری می‌پندارند، اکثر قریه‌ها و روستاها به برق‌های کوچک آفتابی و یا آبی دسترسی دارند و حالا زندگی بدون برق را نمی‌پذیرند، اکثر قریه‌ها به آب آشامیدنی بهداشتی دسترسی دارند و آن را جزو ضرورت‌های زندگی خود می‌دانند و به همین قسم ده‌ها مورد دیگراند که امروزه جزو فرهنگ و به نیازهای اجتماعی مردم مبدل شده‌اند.
هرگاه عارضه‌یی در خدمات اجتماعی یادشده به میان آید مردم خود دست به کار می‌شوند و تعمیر می‌کنند. حتا در مواردی قریه‌یی از قریه همجوار خود تقلید کرده بدون کمک دولتی دست به کار شده، شیوه زندگی قدیمی را به شیوۀ جدید مثلا با داشتن برق و یا سرک روستایی تبدیل کرده است.
یعنی در واقع مهمترین کار که توسط برنامه همبستگی ملی انجام شد ترویج زندگی نستبن جدید با ابزارهای امروزی است.
توقع می‌رود که برنامه میثاق شهروندی بتواند جاگزین مناسبی برای برنامه همبستگی ملی باشد و در ترویج زندگی بهتر و فرهنگ‌سازی قدمی به جلو بگذارد.
نکته دیگر این است که وقتی مردم خود را مالک یک پروژه و یا برنامه می‌دانند تا حد توان جلو فساد را می‌گیرند. نمی‌توان مدعی شد که با مشارکت مردم فساد کاملن برچیده می‌شود، ولی به میزان زیادی از فساد و حیف‌ومیل پروژه‌ها جلوگیری صورت می‌گیرد.
اینکه در آغاز کار و از منبع اصلی چقدر حیف‌ومیل صورت می‌گیرد، بحث دیگری است ولی وقتی پروژه دیزاین شد و رقم‌مالی اش به مردم معلوم شد، به ندرت اتفاق می‌افتد که در آن فساد رخنه کند. بنابراین موفقیت نسبی برنامه همبستگی ملی بیش از اینکه مرهون مدیریت دولتی باشد، در قدم نخست مرهون اصل طرح است که مشارکت موثر مردم را ضمانت کرده بود و در قدم دوم نظارت و سهم خود مردم موجب جلوگیری از حیف‌ومیل‌های وسیع گردید.
به این ترتیب کمک‌هایی که در چوکات میثاق شهروندی صورت می‌گیرد به باور نگارنده موثریت بیشتری نظر به کمک‌های کلانی خواهند داشت که بدون مشارکت مردم تطبیق می‌شوند.
حالا ۱۲۰ میلیون دالر مساعدتی که از سوی بانک جهانی صورت گرفته است شاید بتواند به ۵۰ درصد از اهداف تعیین‌شده برسد. در شرایط موجود افغانستان رسیدن یک پروژه تا ۵۰ درصد در واقع نوعی موفقیت پنداشته می‌شود.
سرمقاله
خداوند بزرگ توفیق عمل نصیب کند حاکمان کشور را تا به چالش های مردم رسیدهگی کرده بتواند. ما باید همیشه دعا کنم به درگاه الله متعال تا ما را راه راست هدایت نماید.