سیاست‌های چهار دهه اخیر ایران در افغانستان کاملن غیر انسانی و غیر اخلاقی بوده است که برای بسیاری غیرقابل فهم به‌نظر می‌رسد. در واقع ایرانی‌ها در تمام این دوران از گروه‌های مختلف به‌نحوی حمایت کرده است و هنوز هم می‌کند. از لحاظ قومی، زبانی و مذهبی هیچ قید و بندی برای‌شان مهم نبوده و نیست. سردمداران سیاست خارجی ایران، به‌گونه تخریب‌کارانه سیاست‌شان را تبیین کرده‌اند. ایران به‌رغم شعارهایش هرگز منافع افغانستان را بااهمیت ندانسته است.
نگاه منتقدانه امریکا به‌نقش ایران در امور افغانستان می‌تواند این کورگره بحرانی را باز کند و مایه خوش‌بینی برای مردم افغانستان شود. فشار وارد‌کردن بهپاکستان، به‌منظور خاتمه‌دادن حمایت این کشور از گروه‌های تروریستی و همین‌گونه ایجاد‌کردن سد در برابر حمایت ایران از گروه‌های تروریستی می‌تواند به‌حل بحران افغانستان کمک شایانی بکند.
جان بس، سفیر امریکا در کابل در مصاحبه با شبکه خبری بی‌بی‌سی گفت: سپاه پاسداران ایران به‌گروه طالبان پشتیبانی لجستیکی می‌کند.
وی همچنین گفت: نشانه‌های دیده می‌شود که دولت ایران در سطوح مختلف از طالبان در افغانستان حمایت می‌کند و هشدار داد این جنگ می‌تواند مرزهای شرقی ایران را نیز ناامن کند.
توجه ویژه سفیر امریکا در باره سیاست‌های ایران در قبال افغانستان نشان می‌دهد که دولت امریکا عزم جدی برای حل بحران افغانستان دارد. هیچ شکی نیست که ایران از گروه‌های تروریستی در افغانستان حمایت می‌کند؛ زیرا که ایران منافع خود را در وجود افغانستان باثبات متزلزل می‌بیند و برای اینکه به‌این منافع برسد از هر وسیله برای ناامنی در افغانستان استفاده می‌کند. ایران به‌خوبی می‌داند که اگر در افغانستان صلح برقرار شود خیلی از منافع اقتصادیِ را که در حوزه آسیای مرکزی دارد از دست می‌دهد. تلاش ایران برای جلوگیری از عبور خط لوله گاز و لین برق ترکمستان بهپاکستان نتوانست راه به‌جایی ببرد و بالاخره قرارداد عبور این خط لوله گاز و لین برق از طریق افغانستان به‌مرحله اجرا رسید؛ از این‌رو اکنون ایران در تلاش ناامن‌کردن ولایت‌های غربی افغانستان است.
بس گفت: آنچه من می‌دانم این است که ایران به‌طالبان پشتیبانی لجستیکی فراهم می‌کند. البته این پشتیبانی یک مقدار پیچیده است، به‌خصوص که سپاه پاسداران ایران در آن دخیل است. برای ما مشکل است بدانیم چرا ایران دامن‌زدن به‌جنگ در افغانستان را به‌سود خود می‌بیند، جنگی که می‌تواند مرزهای شرقی ایران را نیز ناامن کند.
پاسخ به‌سوال بس: زیرا منافع افغانستان برای ایران بعد از انقلاب هرگز مهم نبوده است و به‌رغم شعارهای انسانی و اسلامی‌شان در تشدید‌بخشیدن بحران افغانستان نقش اساسی داشتند. سیاست ایران در برابر افغانستان درست همانند یمن است که آن کشور را به‌تلی از خاک مبدل کرده است.
سفیر امریکا در کابل افزود: ایران در پنج‌سال گذشته مشغول ایجاد بی‌ثباتی و دامن‌زدن تنش‌های فرقه‌یی در شمار زیادی از کشورهای خاورمیانه بوده است و از نظر امریکا این اقدامات خلاف منافع جامعه بین‌المللی و کشورهای منطقه است.
در اینجا باید تصریح کرد که رژیم ایران در پس از انقلاب و روی‌کارآمدن حکومت فاشیستی اسلامی از سیاست تفرقه‌برانگیزی در منطقه و کشورهای اسلامی استفاده می‌کند. رویکرد سیاست خارجی رژیم آخوندی ایران نه تنها دخالت در امور کشورهای اسلامی است؛ بل سعی در به‌رخ کشیدن اقتدار خویش در رقابت‌های منطقه‌یی و جهانی نیز دارد؛ از این‌رو برای رسیدن به‌این خواسته‌ها از هر وسیله که بتواند استفاده می‌کند.
سفیر امریکا در گفتگوی اختصاصی با بی‌بی‌سی گفت که ادعاها در مورد حمایت ما از داعش در افغانستان «خنده‌آور» است. بس در پاسخ به‌این سوال که در سال‌های گذشته با وجود اختلافات میان امریکا و ایران در دیگر مناطق جهان، دو کشور روی افغانستان دیدگاه‌های مشترک داشتند و حالا چه اتفاق افتاده؟ گفت: با توجه به‌حضور نمایندگان هر دو کشور در کنفرانس صلح کابل و اعلام حمایت آن‌ها از پیشنهادهای صلح رییس‌جمهور غنی به‌طالبان، به‌نظر می‌رسد که منافع مشترکی برای پایان جنگ در افغانستان میان دو کشور وجود دارد، ولی صادقانه بگویم این یکی از نکات حیرت‌آور درباره تصمیم‌های ایران است که از یک‌سو از روند صلح اعلام حمایت می‌کند و از سوی دیگر از طالبان حمایت.
سوال خبرنگار بی‌بی‌سی ناشی از عدم شناخت و درک درست از اوضاع سیاسی افغانستان است؛ (ایران و امریکا در مورد افغانستان دیدگاه مشترکی داشتند) جالب است، باید سفیر از خبرنگار بی‌بی‌سی می‌پرسید که در چه برهه‌یی و چطور این دوکشور در مورد افغانستان دیدگاه مشترکی داشتند.
مقامات ایران همواره حمایت از گروه طالبان را رد کرده و گفته‌اند که تنها تماس‌های محدودی با این گروه دارند که هدف آن مطلع‌شدن از وضعیت افغانستان است. ماه‌های اخیر ادعاهای در سطوح بلند افغانستان مطرح شده که امریکا به‌نحوی در تقویت و گسترش گروه داعش در افغانستان نقش دارد.
جان بس گفت که کشورش مثل روسیه نگران راه‌یافتن جنگجویان داعش به‌افغانستان است و به‌همین دلیل با کشورهای ترکیه و حوزه خلیج فارس از نزدیک کار می‌کند تا به‌این جنگجویان اجازه داده نشود از جبهات عراق و سوریه راه خود را به‌سوی افغانستان باز کنند.
حرکت‌های جدید سیاست خارجی دولت امریکا درباره افغانستان و حضور جدی‌تر نیروهای امریکایی و دیگر متحدانش در میدان مبارزه با گروه‌های تروریستی، حکایت از تغییرات جدید سیاست این کشور درباره افغانستان می‌کند و این در هماهنگی با تلاش‌های دولت افغانستان برای رسیدن به‌یک طرح صلح جامع و کامل است. حمایت قاطع دولت امریکا از طرح صلح دولت افغانستان و اینکه بلاخره باید به‌بحران افغانستان نقطه پایان گذاشته شود؛ خوش‌بینی‌های بسیار را در بین مردم افغانستان به‌وجود آورده است.
گروه طالبان در سال‌های اخیر روابط‌‌‌ش را با کشورهای منطقه گسترش داده‌اند. سفیر امریکا در افغانستان گفت که در شش ماه گذشته دولت ترمپ تاکید داشته که اگر پاکستان در مواجهه با طالبان و شبکه حقانی در افغانستان با امریکا همکاری نکند، با پیامدهای آن روبه‌رو خواهد شد و کشورش همچنان متعهد است که دولت غیرنظامی و ارتش پاکستان را متقاعد به‌همکاری بکند.
تاکید دوباره سفیر امریکا برای تداوم فشارها بر دولت پاکستان و همکاری با دولت امریکا در مبارزه با دهشت‌افکنی، حکایت از عزم جدی دولت ترمپ دارد.
گفتگوهای مقامات امنیتی امریکا، عربستان، امارات و افغانستان درباره نقش ایران در امنیت افغانستان و منطقه می‌تواند فشارها را بر ایران افزایش دهد. همزمان با این نشست، مصاحبه سفیر امریکا درباره نقش ایران در بحران افغانستان نشان از رویکرد جدید دولت ترمپ دارد که تنها تمرکز روی نقش پاکستان برای حل بحران این کشور کفایت نمی‌کند و سیاست‌های ایران هم باید مورد توجه قرار بگیرد.
به‌گفته سخنگوی کاخ سفید، جلسه مشاوران امنیت ملی دولت‌های امریکا، عربستان سعودی و امارات متحده عربی، روز جمعه گذشته در واشنگتن برگزار شد و در آن موضوعات راهبردی مهم برای سه کشور از جمله تلاش مشترک برای مقابله با نفوذ بدخواهانه و رویکرد فعالانه رژیم ایران در منطقه مورد گفتگو و تبادل نظر قرار گرفت.
در واقع می‌توان گفت که تلاش برای رسیدن به‌صلح در افغانستان باید از چند بعد مورد توجه قرار گیرد: از یک‌سو تقویت دولت مرکزی و مبارزه با گروه‌های مرکزگریز و تروریستی، از سوی دیگر فشار دادن همسایه‌های جنوبی و غربی در این راستا می‌تواند مکمل همدیگر باشد. توجه به‌نقش مخرب ایران در امور افغانستان کاری‌ست که باید در سال‌های قبل انجام می‌شد اما متاسفانه به‌آن توجهی نشد؛ باآن هم در این برهه و این تغییر دیدگاه که در سیاست خارجی امریکا پیش آمده باز هم می‌تواند مایه خوش‌بینی برای دولت و مردم افغانستان باشد.
در گزارش سخنگوی کاخ سفید آمده که مقامات ارشد وزارت خارجه، وزارت دفاع، وزارت خزانه‌داری و جامعه اطلاعاتی ایالات متحده هم در این جلسه حضور داشتند. مقامات شرکت‌کننده در نشست واشنگتن موافقت کردند تا به‌طور ادواری در جلسات سه‌جانبه شرکت کنند و در آن‌ها به‌تشکیل چارچوب‌هایی برای کاهش تهدید امنیت منطقه‌یی و ایجاد صلح، ثبات و رونق اقتصادی بیشتر در منطقه خاورمیانه مبادرت ورزند.
در این گزارش آمده است که مشاور امنیت ملی دولت افغانستان نیز در یک نشست ویژه سه کشور فوق شرکت کرده است و موضوع مذاکره هم راه‌های مشارکت ایالات متحده، عربستان سعودی و امارات عربی متحده با افغانستان در راستای حمایت از دولت افغانستان و ایجاد شرایط صلح پایدار در این کشور بود.
تلاش‌های مشاور امنیت ملی دولت وحدت ملی در حال نتیجه‌دادن است و می‌توان باور داشت که شرایط در افغانستان به‌نفع مردم این کشور تغییر می‌کند. جدیت دولت در پیگیری خواست‌هایش، به‌باور بسیاری نتیجه دلخواه مردم افغانستان را در پی خواهد داشت.
حنیف اتمر، مشاور امنیت ملی افغانستان در صفحه توییتر خود نوشته است که در نشست چهارجانبه واشنگتن، درباره صلح، آشتی، مقابله با تروریزم، تجارت و سرمایه‌گذاری مذاکره شد. وی افزود که قرار است ماه آینده، کنفرانس تجارت و سرمایه‌گذاری افغانستان به‌میزبانی امارت عربی متحده برگزار شود.
در واقع بینش جدید در سیاست خارجی دولت وحدت ملی که منافع سیاسی – اقتصادی افغانستان را برای کشورهای منطقه و فرامنطقه مفید می‌داند، می‌تواند پیامدهای مثبتی هم برای افغانستان و هم برای کشورهای همسایه و فراتر از آن منطقه و جهان در پی داشته باشد.
در کنار تغییراتی‌که اخیرن در سمت‌های ارشد دولتی امریکا صورت گرفته یا اعلام شده، گفته می‌شود که دولت آن کشور در نظر دارد موضع سختگیرانه‌تری نسبت به‌حکومت ایران اتخاد کند که در این زمینه از حمایت عربستان سعودی و متحدان منطقه‌یی آن کشور برخوردار خواهد بود.
رییس‌جمهور امریکا علاوه بر ابراز ناخرسندی نسبت به‌توافق هسته‌یی برجام و برنامه موشکی جمهوری اسلامی، حکومت ایران را متهم به‌تلاش برای بی‌ثبات‌سازی خاورمیانه و تهدید ثبات و امنیت کشورهای منطقه کرده است.
طوری‌که دیده می‌شود نگاه‌های سیاسی به‌حکومت ایران در سطح منطقه و جهان به‌نفع این کشور نیست. امیدواریم این دیدگاه‌ها بتواند تغییراتی مثبت را در رویکرد سیاست‌مداران این کشور رونما کند تا دست از تخریب و جنگ بردارند و به‌سوی سازندگی و آرامش پیش بروند.
محمدعلی عباسی افغان
