برنامۀ “رسانه، صلح و جامعه در افغانستان” به تاریخ 30 عقرب سال جاری، در انجمن علوم سیاسی ایران برگزار شد.
این برنامه که از سوی کمیتۀ روابط بینالملل انجمن علمی مطالعات صلح با همکاری دانشگاه علامه طباطبایی و مشارکت انجمن علوم سیاسی برگزار شده بود، میزبان موسسۀ مدیوتیک افغانستان بود و روی مفاهیمی چون رسانه، صلح و جامعه در افغانستان بحث شد.
در ابتدای برنامه آقای هوشنگ میرکوشش که گردانندگی برنامه را نیز به عهده داشت، خلاصه‌یی از فعالیت‌های موسسۀ مدیوتیک را برای آشنایی بیشتر شرکت‌کنندگان با این موسسه توضیح داد؛ موسسۀ مدیوتیک یک موسسۀ آلمانی- افغانستانی است که توسط گروهی از مهاجران افغان مقیم آلمان و با حمایت دولت آلمان در 1993 تاسیس شده است.
فعالیت‌های این موسسه، متعهد به صلح و دموکراسی در افغانستان است. اهداف این موسسه عبارت‌اند از تقویت و تحکیم ساختار جامعۀ مدنی و ظرفیت‌های اعمار صلح، توسعه و بسط‌دادن رسانه‌های کثرت‌گرا، ارتقای ارزش‌های دموکراتیک، فرهنگِ تحمل‌پذیری و عدم خشونت، فراهم‌آوری زمینه‌ها برای تعاملات صلح‌آمیز و گفتمان‌ها، توسعه و ترقی جامعه، نهادها و روند ملت‌سازی.
عبدالله رسولی؛ مسوول برنامه‌های مدیوتیک افغانستان در این برنامه در رابطه با مسایل فرهنگی، مدنی و رسانه‌یی در افغانستان صحبت کرده افزود که افغانستان نیاز مبرم به همکاری در زمینۀ صلح دارد. وی با تایید صحبت‌های هوشنگ میرکوشش در رابطه با موسسه مدیوتیک افزود: فعالیت‌های این موسسه تا قبل از سال 2001 بیرون مرزی بود، فعالیت‌هایی مانند انتشار نشریه در اروپا، برپایی کنفرانس‌هایی در رابطه با وضعیت افغانستان در کشور پاکستان، برنامه‌های آموزشی برای حمایت از محصلین و زنان مهاجر افغانستان.
مسعود مومن؛ یکی دیگر از سخنران‌های برنامه در مورد چگونگی وضعیت رسانه‌ها در افغانستان صحبت کرد: “در سال 2001 صفحۀ نوی در افغانستان باز شد که فرصتهای زیادی را به همراه داشته است. گاهی این فرصت‌ها تهدیدهایی را نیز با خود به همراه داشته است. آزادی بیان و کثرت فعالیت‌های رسانه‌یی یکی از دست‌آوردهای مهم دولت افغانستان است. رسانه‌های افغانستان در سال 1384 صاحب “قانون رسانه‌های همگانی” میشود و بر مبنای آن رسانه‌های افغانستان شکل می‌گیرد و رسانه‌های مستقل نیز فعالیت خود را شروع میکند.
در حال حاضر حدود 80 شبکۀ تلویزیونی در افغانستان فعالیت می‌کنند و همچنین 160 ایستگاه رادیویی وجود دارد و 20 خبرگزاری و 30 روزنامه و حدود 1500 نشریه در افغانستان فعالیت دارند. بیشتر کارکرد رسانه‌های خصوصی در بخش نقد و ارزیابی کارکردهای حکومت است و همچنین افشاسازی قضایای فساد اداری یکی از مواردی است که رسانه‌های افغانستان به آن میپردازند. به‌طور خلاصه، رسانه‌های افغانستان در قسمت اطلاع‌رسانی پیشگام و دارای جایگاه خوبی در سطح منطقه هستند. قوانینی که بستر را برای کار و فعالیت رسانه‌ها فراهم کرده؛ قانون رسانه‌های همگانی، قانون حق دست‌رسی به اطلاعات، قوانین طرز تاسیس رسانه‌های خصوصی و قانون کاپیرایت است.
در تقسیم‌بندی رسانه‌ها، افغانستان دارای رسانه‌های دولتی، رسانه‌های خصوصی و رسانه‌های حزبی است – که هرچند دارای جواز رسانه مستقل- هستند اما در عمل پالیسی و سیاست‌های حزب خود را به نشر می‌رسانند. در مجموع 8 تا 9 هزار خبرنگار در سراسر افغانستان فعالیت می‌کنند که شامل خبرنگارهای دولتی و خبرنگارهای آزاد می‌شوند که 1700 نفر از این آمار را بانوان تشکیل می‌دهند.
در ارتباط با نهادهای حامی خبرنگاران جدا از موسسه مدیوتیک که به عنوان یک نهاد پیش‌تاز در زمینۀ حمایت از رسانه‌ها فعالیت میکند می‌توان از موسسه نی نام برد که حمایت‌کنندۀ رسانه‌های آزاد افغانستان است.
همچنین می‌توان از کمیتۀ مصونیت خبرنگاران، انتر نیوز، اتحادیۀ ملی ژورنالیست‌های افغانستان، انجمن آزاد ژورنالیست‌های افغانستان، خبرگزاری پژواک، موبی گروپ که در ساختار آن شبکۀ -طلوع، لمر، رادیو آرمان و اروکوزیا-ست، مرکز حمایت از زنان خبرنگار و فدراسیون ژورنالیست‌های افغانستان نام برد.
همین‌سان، یکی از چالش‌ها و تهدیدهایی که همواره در مقابل کار خبرنگاری در افغانستان وجود داشته، عدم ثبات سیاسی در افغانستان بوده است. متاسفانه ناامنی یکی از مسایل مهمی است که سالانه باعث تلفات و کاهش کمی خبرنگاران به ویژه خبرنگاران بانو/زن شده است که می‌توان از حملۀ تررویستی نام برد که در 30 اپریل 2018 رخ داد و جان 9 ژورنالیست را گرفت.
به صورت فشرده اگر بخواهیم در مورد چالش‌هایی که برای کار رسانه‌ها و خبرنگاری در افغانستان وجود دارد صحبت کنیم، به موارد زیر می‌توان اشاره کرد؛ افزایش ناامنی، حمایت ناچیز حکومت از آزادی رسانه‌ها و حق دست‌رسی به اطلاعات، مشکلات مالی رسانه‌ها، نبود مصونیت شغلی، اندک بودن خبرنگاران مسلکی در رسانه‌ها، خشونت علیه خبرنگاران که بر اساس آمار کمیتۀ مصونیت خبرنگاران در 6 ماه نخست سال 2018 که خونین‌ترین سال برای خبرنگاران افغانستان خوانده شده است 89 مورد خشونت علیه خبرنگاران و رسانه‌های افغانستان ثبت شده است که بیشتر این تهدیدها از جانب طالبان و داعش بوده است و بخش دیگری از تهدیدها از جانب زورمندان، مقام‌های حکومتی و برخی از اعضای مجلس نمایندگان گفته شده است.
گزارش: ماری موسی و شراره سوسهاب
