نویسنده: زکریا اصولی
حکومت وحدت ملی به همکاری مالی، تخنیکی و مشوره‌دهی موسسه «UN-HABITAT» تصمیم دارد، تا برای ولایت‌ها و ولسوالیها نام‌گذاری، شماره‌گذاری و ترتیب سیستم نوین «چی.پی.آر.اس» را عملی سازند. این اقدام بسیار سودمند برای معیاری شدن شهرهاست. مردم از این اقدام حکومت وحدت ملی و موسسه هبیتات حمایت میکنند. روش و اصول لازم که در نظرگرفته شده، بیشتر مشورتی، مردمی و معیاریسازی خیابان‌ها و محلات است.
اگر از شهروندان کابل پرسیده شود که بیشترین همکاری در بخش قیرریزی خیابان‌ها، حفظ محیط زیست و حفر مجراهای آبی کدام نهادها سهم به‌سزای داشتهاند؟ اشاره مردم به شهرداری کابل و موسسه هبیتات و سایر موسسات و ادارات است.
من به‌عنوان یکی از شهروندان کابل در جلسۀ که به‌منظور نام‌گذاری خیابان‌ها و محلات در مسجد خالدبن‌ولید حصه اول خیرخانه به‌تاریخ ۲۰جوزای ۱۳۹۸ برگزار شده بود، اشتراک کردم و گفتگویی هم درباره نام‌گذاری جدید خیابان‌ها و محلات در حضور محاسن‌سفیدان، نمایندههای مردم محل، فرهیختگان، متنفذان و مسوولان موسسه هبیتات داشتیم. در همین نشست دوستانه، مردمی و مهم یادآوری نمودم که از نظر من نام‌گذاری خیابان‌ها و محلات خیلی ضروری بوده و است و هر شهروند این کشور باید سهم فعال داشته باشد.
چون در گذشتهها مردم نقش کمتر در نام‌گذاری خیابان و محلات داشتهاند، لیستی از محلات را خواندم که در منابع علمی و تحقیقی تصریح یافته بود، چگونه یک محل از یک نام به نام دیگر تغییر کرده است.
در کتاب «افغانستان جغرافیای بحران» اثر داکتر صاحبنظر مرادی میخوانیم: «در تاریخ ادبیات پارسی دهها چهره نامدار و اندیشمند مثل فیلسوف مشهور ملاهادی سبزواری متعلق به منطقه «سبزوار» وجود دارد، حالا جای آن را «شیندند» گرفته است.
یکی از دودمان مشهور خراسان که در برابر فساد خلافت اموی و عباسی مبارزه نموده و برای اولین بار دولت ملی خراسان را پس از ترویج دین اسلام پایه گذاشت، همانا خانواده طاهریان «پوشنجی» در هرات می‌باشند. اکنون این نام به «زندهجان» و نام محل دیگری بهنام شال‌بافان به «پشتون زرغون» تبدیل شده است.
در همین راستا نام‌های دیگری که براساس نگارش جریده «یولدوز» هرکدام به مناسبت خاصی از رویدادهای تاریخی یا به دلیل منسوبیت آنها به یکی از سیماهای برجسته اقوام برادر افغانستان نام‌گذاری گردیده، نیز صلب هویت گردیدهاند، مثل «سپیددژ» که رخدادهای آن از دلنشین‌ترین پردازهای شهنامه فردوسی و نمایشگاه هارماتیای رستم و سهراب بوده است به «سپین‌کلی» تبدیل شده است.
همین طور قرهتپه «به تورغندی»، «گل‌تپه» به «گلغندی»، «دره زندان» به «دره ژوندون»، «چارباغ گلشن» به «شینکی»، «ینگی ارق» به «نویکوت»، «قزل قلعه» به «شیرخان بندر»، «هزاره چقیش» به «استولگی»، «یول بولدی» به «لیندی»، «قوش تپه» به «منگولی»، «حصارک» به «اوغز»، «پلاس پوش» به «زوزان»، «چهلستون» به «غندان»، «کشک عبدل» به «بانده»، قریه بهاءالدین، پدر مولانا جلال‌الدین» به «شپوله»، «باغ وراق» به «حاجی‌کوت»، «آقتپه» به «سپینکی»، «تخت سلطان» به «شین‌کوت»، «بوینه‌قره» به «شولگر»، «آدینه‌مسجد» به «چاربولک»، «گومگ صالح» به «بتی»، «آقچه‌نمای» به «بتیکوت» و….
نام «کوته سنگی» در کابل که بهنام «بی‌بی سنگی» اولین زن شاعر و سیاست‌مدار کابلی به «میرویس میدان» تبدیل شد. اشعار این شاعر مبارز به دست امیر عبدالرحمان افتاد و به غضب او را در ساختمانی که در همین محل ساخته شده بود، محبوس کرد و از آن به بعد نام این کوتی یا قلعه به «کوته سنگی» مشهور گردید. تغییر نام‌های «کوته سنگی»، «ده بوری» به «جمال مینه»، «شاه شهید» و «سیاه‌سنگ» به «سید نورمحمدشاه مینه»، «قلعه جرنیل» به «خوشحال مینه»، بخشهای از بازار ارگ، خیابان، پل خشتی، کوچه علی‌رضا خان و شوربازار به نام جاده «نادرپشتون» و «پشتونستان وات» و غیره از اصلاحات غلام‌محمد فرهاد، عضو ارشد حزب افغان ملت است.
هم‌چنین در عصر حاکمیت حفیظ‌الله امین شاهد بودیم، وی هم نام‌های «تلون شار» و «نواب شار» را بر شهرهای قدیم و تاریخی «جلال‌آباد»، «لشکرگاه» گذاشت، اما مردم که از این نامها نفرت داشتند، از پذیرش و کاربرد آنها جلوگیری کردند.»
اگر کتاب «شناسنامه مختصر ادارات محلی افغانستان» را بخوانید به نام‌های سر میخورید که کاملا نامطلوب، ناپسند و در موارد توهین‌آمیز است. مثلا در ولسوالی بگرامی کابل محلاتی است به نام‌های؛ گوسفنددره، یخدره، سیاهبینی و گلبته. در پغمان محلاتی است به نام‌های دلاکها، بازیخیل، کجآب، آتمخیل، دستقول، بادامقول، الهبله، دهپنبه و بابو. در چهارآسیاب محلاتی است به نام‌های شاهتوت، کودی، اشترپریدهها. در خاک جبار محلاتی (قریهجات) است به نام‌های چوکی، چناری، عینک، خوردکابل، زندان، گرگ میدان، جلغوزی، ملنگدوجان، کمرچینه. در ده سبز محلاتی است به نام‌های بندیخانه، یکهدرخت، کوتهها، اخبلندی. در سروبی محلاتی است به نام‌های گاز سفلی، گاز علیا، ایبچهخیل، فیلچینه و….
در ولایت بغلان محلاتی است بهنامهای گرگرک گاوی، گرگرک علیخیل، میخک، کفترخانه، ده پشهیی، لین، قره‌برق، هزاره قاق، پس‌کم، اولاد، اولاد خیل، خاک‌بادک، آلوچه، بزغالهتو، طوطی، گوشه، زیرکم، مرغه، چارمغزدار، توتک، سونل آب، گاومرگی، بلبلی، ده قاشق، مارخانه، جروس، دهن پیاز قول، قبرغه، کمرشخ، دهنپول، دهخال، ده مردهبالا، گاوی، دهمرده ،دزدان و….
در پکتیکا محلاتی است به نام‌های خرگوش، ناکام، تابوت، تآبوت کوچی، خوکی،سکر و….
به گونه نمونه حتا در مرکز شهر محلات و خیابانهایی است نامطلوب و ناپسند گرچه جا افتاده و در میان مردم رواج بیشتر دارد. گوچه مرغها، چهارراهی ترافیک، کارد، سهراهی، سرک روسها، دهن نل و….
درباره نام‌گذاری محلات و خیابان‌ها از همه فرهیختگان، پژوهندگان، دانش‌آموخته، متنفذان، محاسن‌سفیدان و بهویژه تاریخ‌دانان باید از نظریات و مشورههای سودمند ایشان استفاده مزید صورت گیرد تا هر محل و خیابانی که نام‌گذاری میشود، حاوی پیام فرهنگی، تاریخی و تمدنی باشد و بهتر است نام دانشمندان، متخصصان، کاشفان، نویسندگان، آموزگاران و… گذاشته شود.
یک پرسش ازطرفداران وحدت ملی جایزه دارید که نام یک نهاد دولتی یا آموزشی یا حتی نام یک اسناد ملی را بیان کنید که به زبان پارسی باشد ستم ملی مگر باید شاخ داشته باشد ؟به این ستم و توهین به پارسی زبان ها پایان بدهید