سعادت‌شاه موسوی؛ کارشناس ارشد اقتصاد توسعه
با توجه به گفته‌‌های مسوولان وزارت زراعت و مالداری و اتحادیه مرغداران افغانستان، در سراسر افغانستان ۱۰ هزار و ۸۲۴ فارم مرغداری فعال است که از این میان هشت هزار و ۸۰۰ فارم مرغ‌های گوشتی و بیش از ۶۰۰ فارم، پرورشگاه‌های مرغ تخمی‌اند.
در این بخش نزدیک به یک میلیارد دالر سرمایه‌گذاری شده است و تقریباً ۱۲۰ هزار تن به‌صورت مستقیم و بیش از ۳۰۰ هزار تن دیگر به‌صورت غیرمستقیم در این بخش مشغول به کار شده‌اند. فارم‌های مرغداری در کشور بر اساس آمار و ارقام وزارت زراعت افغانستان، سالانه ۲۱۹ هزار تن گوشت مرغ و ۳۴۰ میلیون تخم‌مرغ تولید می‌کنند.
مصرف داخلی کشور به ۲۹۵ هزار تُن گوشت مرغ در سال می‌رسد؛ اما اکنون تولیدات داخلی این محصول ۸۰ درصد نیازمندی‌های کشور را از بابت گوشت و تخم‌مرغ مرفوع می‌کند.
در کل باتوجه به اظهارات مسوولان وزارت زراعت و مالداری، فارم‌های مرغداری در ۱۷ ولایت کشور از جمله در ولایت‌های بلخ، بامیان، ننگرهار و کندهار فعالیت و تولیدات و محصولات خود را به سایر ولایت‌ها نیز توزیع می‌کنند.
به گفتۀ فارم‌داران ده سال پیش کار فارم تولید مرغ بسیار محدود بود، ولی حالا بسیاری از فارم‌داران مالک فارم‌های بزرگ تولیدی شده‌اند و روزانه بیش از دو تا سه هزار چوچه مرغ در هر ولایت تولید و به بازار عرضه می‌شود.
با توجه به سخنان عبدالوهاب محمدی، رئیس زراعت بامیان، بیش از ۳۰ میلیون افغانی از کمک‌های بانک جهانی در ولایت بامیان برای فارم‌های مرغداری هزینه شده است و برای یک هزار خانواده بیش از ۳۰ هزار قطعه مرغ توزیع شده است و هدف این اقدام، حمایت از بانوانی گفته شده است که در تولید و رشد اقتصادی برای خودکفایی سهیم هستند.
اهمیت پرورش حیوانات به‌ویژه صنعت مرغداری در اقتصاد یک مملکت بر کسی پوشیده نیست. محصولات حیوانات باکیفیت‌ترین غذا برای انسان‌ها شمرده می‌شود که حتی در برخی کشورهای توسعه‌یافته بیش از ۵۰% هزینه خوراکی به گوشت حیوانات اختصاص می‌یابد. علت باکیفیت بودن محصولات حیوانی وجود امینو اسیدهای ضروری در آن است که غذاهایی با منبع نباتی را به اندازه کافی تهیه کرده می‌تواند.
گوشت و تخم مرغ بهترین منبع ویتامین‌ها، پروتین‌ها و منرال‌ها است؛ بنابراین باید فارم‌های کوچک مرغداری در قریه‌جات برای بهبود تغذیه مردم بیشتر ترویج شود؛ دراقع مردم تقاضای زیادی به مرغ و تخم‌مرغ دارند از همین رو تولید آن بازار خوبی دارد. از مدفوع فارم‌ها می‌توان به عنوان کود بسیار خوب در زمین‌های زراعتی استفاده کرد. فارم‌های کوچک مرغداری فعالیتی بسیار خوب و درآمدزا است و خانم‌ها نیز می‌توانند آن را پیش ببرند. مواد مغذی گوشت و تخم‌مرغ برای مصرف در دسترس خانواده‌ها است و قسمتی که توسط خانواده‌ها مصرف نمی‌شود، می‌تواند به فروش برسد.
فارم‌های بزرگ‌تر مرغداری می‌تواند با سودآوری بیشتر باعث ایجاد فرصت‌های شغلی برای مردم باشد؛ بنابراین برای دانش‌آموزان لیسه‌های مسلکی زراعت و انستیتوت‌ها و همچنین دهقانان بسیار مفید است تا به‌صورت عملی بیاموزند که چگونه یک فارم مرغداری را ایجاد و اداره کنند. اگر فارم به‌صورت مناسب اداره نشود، مریضی و برخی عوامل دیگر باعث از بین رفتن مرغ‌ها و خسارات زیاد دیگر خواهد شد؛ بنابراین مهارت‌های تخنیکی و مدیریت خوب از موضوعات حیاتی در فارم مرغداری به حساب می‌آید.
اتحادیه مرغداران و فارم‌داران افغانستان می‌گویند که چالش جدی فراروی صنعت آنان واردات گوشت و تخم‌مرغ از کشورهای همسایه است که به‌صورت بی‌کیفیت و گاهی قاچاق وارد می‌شود. محصولاتی که موجب می‌شود فارم‌های داخلی با آن رقابت نتوانند. طوری که گفته می‌شود روزانه نزدیک به ۱۳ موتر پاکستانی حامل مرغ توسط شرکت‌های داخلی از طریق ولایت پکتیا و لوگر وارد بازار کابل می‌شود.
بدون شک قاچاق مرغ که صحت و کیفیت آن را کسی تأیید نمی‌کند، باعث می‌شود سلامت شهروندان به خطر بیفتد و از سوی دیگر بازار تولیدی و فارم‌داران داخلی را دچار ورشکستگی و باعث صدمۀ سنگین به آنان و اقتصاد کشور شود.
وظیفه حکومت به‌ویژه وزارت زراعت و مالداری است که برای حمایت از سکتور مرغداری، در هماهنگی با نهادهای مرتبط از قاچاق مرغ‌های پاکستانی چه به‌صورت زنده و چه گوشت جلوگیری کند. وقتی مرغ‌ها به صورت غیرقانونی وارد شوند، احتمال انتقال مرض آنفولانزای مرغی افزایش می‌یابد و می‌تواند بازار مرغداری را به چالش بکشد.
پاکستان در تجارت سیاه، فرار از مالیات و حمایت از تروریست‌ها مقام اول را در منطقه دارد که سازمان گروه ویژه مالی آن را در فهرست خاکستری خود قرار داده است. تا هنگامی که کشورها و سازمان‌های مالی جهان محدودیت‌های معاملاتی را با این کشور وضع نکنند؛ بعید نیست که بی‌رحمانه بخواهد عرصه‌هایی را که در افغانستان در حال رشد و توسعه است نشانه گرفته و به آن صدمه وارد کند.
متاسفانه تاکنون حکومت افغانستان، تدبیر جامعی که بتواند ناهنجاری‌های اقتصادی را رصد و ارزیابی کند، نیندیشیده است و علی‌رغم قوانین متعدد و وجود دستگاه‌های مختلف مبارزه با قاچاق کالا، حمایت از بخش خصوصی و صنایع داخلی، باز هم شاهد اشکال مختلف معضلات تجارتی، تولیدی و صنعتی در کشور هستیم.
