سرمقاله/ آمار وزارت صحت عامه از میزان مبتلایان ویروس HIV پایین است، چیزی در حدود ۳هزار در کل کشور، اما تخمین‌های نهادهای مستقل صحی، تعداد مبتلایان را نزدیک به سه برابر بیش از آمار رسمی حکومت نشان می‌دهد. هرچند نه آمار رسمی وزارت صحت عامه و نه برآورد نهادهای جهانی صحی، بازتاب‌دهنده واقعیت میدانی میزان مبتلایان ایدز در افغانستان نیست، زیرا با توجه به عوامل زمینه‌یی برای این بیماری، مطمینا میزان واقعی بسیار بالاتر از آمارها و تخمین‌های انجام شده است.
HIV که ترجمه آن ویروس نقص ایمنی انسان می‌شود، نوع ویروسی است که به آهستگی در بدن گسترش می‌یابد و باعث بیماری «ایدز» می‌گردد. به بیان دیگر، ایدز بیماری است که با ورد ویروس HIV ایجاد می‌گردد. بیماری که در سراسر جهان شایع و تا حدودی غیرقابل درمان و بدون واکسن است.
این بیماری ویروسی در دنیا بیشتر به‌عنوان یک بیماری مزمن شناخته می‌شود تا یک بیماری عفونی کشنده، اما از آن جا که ویروس HIV از طریق تماس خونی انتقال می‌یابد و یکی از راه‌های سرایت آن تماس جنسی افراد است، نگرشی جرم‌انگارانه نسبت به ایدز و اچ آی وی وجود دارد. بسیاری از افراد پس از آن که درمی‌یابند به این ویروس و بیماری مبتلا هستند، آلوده بودن به اچ آی وی را پنهان می‌کنند. جامعه نیز بیماران ایدز را گناهکار می‌داند چون فرض بر این است که این‌ها روابط نامشروع داشته و گناهکار اخلاقی هستند.
در تبلیغاتی که درباره راه‌های انتقال ویروس HIV شده، مورد آمیزش جنسی را برجسته‌تر از همه نشان داده که خود زمینه کتمان و گناه‌انگاری این بیماری را در جامعه گسترش داده و اهمیت رسیدگی به مریضان این بیماری را کم کرده است.
چنین وضعیتی در کشورهای توسعه‌نیافته مثل افغانستان بسیار حاد است. از یک سو نهادهای مسوول در زمینه صحت و سلامت، آمار واقعی مبتلایان به ویروس اچ آی وی را پنهان یا کم نشان می‌دهند و یا به دلایل مختلف مانند جنگ و عدم دسترسی به امکانات و کمبود مراکز تشخیص سراسری، توان دریافت میزان واقعی آمار مبتلایان را ندارند.
همان گونه که در ابتدا گفته شد، با توجه عوامل و زمینه‌های انتقال HIV مثل مهاجرت‌های گسترده افغان‌ها به صورت غیرقانونی، فقر مالی و اطلاعاتی افراد، عدم مراجعه مردم به مراکز صحی برای چک‌آپ و میزان بالای اعتیاد در میان مردم، تعداد مبتلایان این ویروس، بسیار بالاتر از برآوردها و آماری است که ثبت می‌شود.
با توجه به شرایط موجود، دست کم گرفتن بیماری ایدز و یا کم نشان دادن آمار مبتلایان به ویروس HIV ، خطرناک و غیرموجه است و این امر نشان دهنده موفقیت نهادهای مسوول در برخورد با این پدیده بیماری‌زا نخواهد بود.
به علاوه، نهادهای مسوول در زمینه صحت و سلامت عمومی، در امر مبارزه علیه HIV و اطلاع رسانی از خطرات و راه‌های انتقال ویروس HIV کوتاهی کرده‌اند. در هیچ مرکز خدمات عمومی مثل سلمانی‌ها و آرایشگاه‌ها هیچ اطلاعیه یا اخطاریه‌یی درباره خطرات ایدز و پیشگیری از آن وجود ندارد که هیچ، حتی در بسیاری از مراکز خدمات صحی نیز نه پوسترهای آگاهی‌دهی درمورد اچ آی وی و ایدز دیده می‌شود و نه دستورالعمل پیشگیری از انتقال این بیماری در مراکز صحی توسط پرسونل صحی رعایت می‌شود.
از همه بدتر این که بسیاری از لابراتوارهای آزمایش خون و کلینیک‌های دندان که با خون بیماران همواره تماس مستقیم قرار دارند، وسایل خود را ضدعفونی نمی‌کنند یا به قصد صرفه‌جویی از سوزن‌های مشترک و به کرات از یک وسیله طبی بدون تعقیم یا با تعقیم سرسری برای چندین مریض استفاده می‌کنند. این تخلف‌های خطرناک با توجه به وفور کلینیک‌ها که به صورت پیوسته نظارت نمی‌شوند، نگران‌کننده و زمینه‌ساز انتقال و سرایت ویروس HIV و سایر بیماری‌های ویروسی و عفونی شده است.
بنابراین، انتظار این است که وزارت صحت عامه و نهادهای مسوول در زمینه بهداشت و سلامت عمومی، در مورد HIV و همه ویروس‌های عفونت زا که سلامت کل جامعه را به خطر می‌اندازند، اطلاع‌رسانی و نظارت پیشگیرانه انجام دهد.
قدم نخست این است که از ویروس‌های مانند HIV و هیپاتیت/زردی سیاه، جرم‌زدایی شود تا پرداختن به آن‌ها به صورت همگانی امکان‌پذیر شود. به بیان دیگر با آگاه‌‌دهی بدین صورت که ابتلا به این بیماری‌ها صرفا به معنای داشتن روابط نامشروع نیست و راه‌های انتقال دیگر نیز وجود دارد، بیمار بتواند ابتلای خود را بدون شرم اعلام کند و دیگران نیز در برخورد با او نکات ایمنی را رعایت کند.
می‌توان آموزش عمومی را در مکاتب، دانشگاه ها، فضای مجازی و رسانه‌های تصویری انجام داد همچنین درج اطلاعات پایه و مبتنی بر داده‌های خود ما درباره ویروس‌های خطرناک در متون درسی به صورت واضح و مفصل لازم است.
نکته دوم این که وزارت صحت عامه باید ابلاغیه‌های رسمی درباره نکات ایمنی در مورد رعایت نظافت عمومی و پیشگیری از انتقال ویروس‌های اچ آی وی را در تمام مراکز خدمات عمومی از جمله درمانگاه‌ها، سلمانی‌ها و آرایشگاه‌ها، آشپزخانه‌ها و رستورانت‌ها و هوتل‌ها نصب نماید. برعلاوه این، همه مراکز خدمات صحی باید مکلف شوند که از وسایل یکبار مصرف در آزمایش‌های خود استفاده کنند و وسایل طبی را به صورت دقیق و استندرد تعقیم و ضد انتان کنند. وزارت صحت عامه داشتن دستگاه‌های استریل را برای همه شفاخانه‌ها و کلینیک‌های صحی از هر نوع را اجباری کند و به صورت مداوم؛ چک و کنترول کند. با متخلفان نیز برخورد جدی نماید.
نکته سوم این که وزارت صحت عامه باید برای حفظ سلامت عمومی میکانیزمی را ایجاد کند که براساس آن تمامی کارکنان خدمات عمومی در همه بخش‌های دولتی و خصوصی کارت سلامت داشته باشند. کارکنان شفاخانه‌ها، آرایشگران و کارمندان پخت و پز هر شش ماه یک بار آزمایش خون بدهند تا زمینه انتقال ویروس‌ها کاهش یابد.
آگاهی از خطرات ایدز و ویروس‌ها تنها وظیفه نهادهای صحی نیست. این مساله همکاری عموم به ویژه رسانه‌ها را می‌طلبد؛ بنابراین رسانه‌ها به ویژه رسانه‌های دیداری مکلف‌اند که در مورد خطرات ویروس‌ها، رفتارهای پرخطر در انتقال ویروس‌ها و راه‌های پیشگیری از انتقال و ابتلا، اطلاع‌رسانی کنند.
