یادداشت روز/ سخنگوی حزب جمعیت اسلامی اخیرا در ویدیویی گفت که وضعیت فعلی از برقراری اجماع ملی عاجز است. او با ذکر نام حکومت موقت این توضیح را داده که این به معنی تغییر نظام نیست.
پیش‌تر عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه ملی نیز در یک موضع‌گیری نه چندان صریح که تفسیر دقیقی از آن نمی‌توان داشت در مورد حکومت موقت گفته بود که این راه حل بحران افغانستان نیست، اما با این طرح به عنوان بخشی از راه حل مخالف نیست.
ولی حکومت موقت چیست و چرا تشکیل می‌شود؟ در تعاریف موجود با توجه به تاریخ سیاسی جهان، این اصطلاح را به حکومت‌هایی نسبت داده‌اند که پس از نابودی حکومت و ایجاد خلای سیاسی، به طور موقت ایجاد می‌شود.
اغلب حکومت‌های موقت پس از فروپاشی سلطنت‌ها تشکیل شده‌اند که معروف‌ترین آن‌ها حکومت موقت روسیه پس از برکناری تزار نیکولای دوم، امپراتوری این کشور و حکومت موقت جمهوری اسلامی ایران پس از سقوط نظام شاهنشاهی بود.
برای مردم ما، آشناترین حکومت موقت، حکومتی بود که پس از فروپاشی طالبان در سال۲۰۰۱میلادی شکل گرفت. حکومتی که قرار بود شکل و شمایل حکومت را از امارت به جمهوریت منتقل کند.
در هر سه این مصادیق، خلای سیاسی و تغییر بنیادی در ساختار قدرت در همراهی با خواست اغلب مردم مشترک است. با این تعریف می‌توان تناقض‌گویی کسانی که در شرایط فعلی دارای مقام‌های رسمی هستند، اما دم از حکومت موقت می‌زنند را درک کرد.
داوود عرفان، استاد دانشگاه می‌گوید که طرح حکومت موقت از طرف دو جریان طالبان و مخالفان داخلی حکومت فعلی صورت می‌گیرد. او فکر می‌کند چون حکومت راه‌های دموکراتیک را مسدود کرده، مخالفان تصور می‌کنند راه دیگری ندارند.
عرفان با مخالفت نسبت به این طرح تاکید می‌کند که «حکومت موقت هیچ دردی را از افغانستان دوا نمی‌کند. این نوع حکومت زمانی معنی پیدا می‌کند که هیچ ساختاری وجود نداشته باشد، اما حالا خوشبختانه ما در هجده‌سال گذشته ساختار اولیه یک حکومت را در افغانستان داشته‌ایم . قانون اساسی و نهاد‌های سیاسی از دست‌آورد‌های ما بوده، هرچند اشتباهات بسیار موجب بی‌باوری مردم نسبت به این نهاد‌ها شده، ولی واقعیت امر این است که افراد و خطاهایشان به تاریخ می‌پیوندند. حفظ مردم‌سالاری فارغ از افراد، بسیار مهم است.»
این استاد دانشگاه باور دارد برای جلوگیری از ادامه این زمزمه‌ها که آب در آسیاب دشمن ریختن است، حکومت فعلی بایستی برای حفظ جمهوریت در بسیاری موارد تجدید نظر کند تا نه جبهه امارت، بل جبهه دموکراسی تقویت شود.
احسان قانع، ریس نهاد تحلیلگران در گفتگو با روزنامه راه مدنیت در پاسخ به این سوال که چقدر طرح حکومت موقت را در شرایط فعلی به صلاح می‌دانید، می‌گوید: نظام جمهوری اسلامی افغانستان نظامی است که از درون تاریخ و مدت‌ها آشوب متولد شده و فارغ از اینکه تا هنوز چقدر توانسته بنیان حکومت خود را محکم کند؛ حداقل نشان داده که ساختاری است که می‌توان تمام اقوام کشور و گروه‌های مختلف مذهبی و زبانی را دور یکدیگر جمع کند.
قانع با ذکر اینکه انتخابات افغانستان را خالی از مشکل نمی‌داند اضافه کرد که در نهایت مردم بر سر اینکه چه کسی رییس‌جمهور است توافق دارند. او طرح و پیشنهاد هرگونه ساختاری را بسیار زود تلقی کرد و گفت باید دید که گفتگو‌ها چطور پیش خواهد رفت.»
در آخر باید گفت که این یادداشت قادر به نیت‌خوانی نخواهد بود، اما این سوال را مطرح می‌کند که آیا حکومت موقت از سوی کسانی که ادعای طرفداری از دموکراسی را دارند در همسویی با طالبان است یا صرف یک تهدید به حکومت فعلی؟ و سوال اساسی تر اینکه، آیا نیت هرچه باشد نتیجه نه به‌نفع مردم، بل به سود طالبان نخواهد بود؟
معصومه امیری
