آیا سیاست‌های مرزی جدید از چالش‌های موجود می‌کاهد؟
راه مدنیت: یک‌شنبه شب، بنا بر اعلامیۀ ارگ نشستی با ریاست رییس‌جمهوری و ابتکار شورای امنیت ملی برگزار شده که در آن از تایید طرح وزارت دفاع درمورد امنیت سرحدات خبر داده است. در این نشست از اتخاذ رویکرد جدید در امر مدیریت و امنیت سرحدات سخن گفته‌اند، اما چرا مرزها و سرحدات مهم‌اند؟
مرز رابطۀ میان جغرافیا و سیاست است، حدود حاکمیت یک حکومت و قلمرو رسمی اعمال ارادۀ سیاسی را مشخص می‌کند. خطوط مرزی دارای ارزش‌های حقوقی هستند و بر الگوهای رفتاری از قبیل رفتارهای تجاری و فرهنگی موثرند. نفوذپذیری مرزها و نوع این نفوذپذیری از موارد مورد توجه در رابطه با مرزهاست.
مرزی را از اهمیت بیشتری یاد می‌کنند که نیاز به کنترول و صرف هزینه و نیروی مرزی بیشتری دارد. سافر از محققان مطالعات مرزی معتقد است که مرز دربردارندۀ مفهوم امنیت است، (همان طور که واژۀ حریم این حس را منتقل می‌کند) مرز قادر است روابط را معنادار کند و بیش از آنکه منشا درگیری باشد، منشا قدرت است.
خط دیورند؛ اهمیت و چالش‌ها
مرز میان ما و پاکستان به دلایل متعددی مرزی با اهمیت تلقی می‌شود. این مرز با طول ۲۴۳۰کیلومتر، طویل‌ترین مرز کشور به حساب آمده که قبایل مختلف با مشترکات فرهنگی و اجتماعی بسیاری در دو سوی آن زندگی می‌کنند. عبور افراط‌گرایان و تروریستان، انتقال مواد مخدر، قاچاق انسان به اهداف مختلفی از جمله سربازگیری برای گروه‌های تروریستی از عمدۀ چالش‌های دو کشور در این مرز است.
دولت افغانستان همواره از واژۀ خط به جای مرز در مورد دیورند استفاده کرده که نشان از به رسمیت نشناختن ادعای پاکستان بر مرز بودن دیورند است. این موجب شده که حد فاصل ما با پاکستان نه یک خط باریک که فاصله‌یی به وسعت ۱۰۳هزار کیلومتر مربع باشد که مدیریت آن را به مراتب دشوارتر می‌کند.
رویکرد پاکستان نسبت به مرزهای خود
پاکستان سابقۀ طولانی در کشمکش‌های مرزی دارد. معروف‌ترین این درگیری‌ها، نزاع بر سر کشمیر است که موجب کینه‌های عمیقی میان آن‌ها و هند شده است. کشمکش دیگر پاکستان بر سر مسایل جغرافیایی و دلایل دیگر با قوم بنگالی بود که منجر به جدایی آن‌ها و تشکیل کشور بنگلادش شد.
اردوی پاکستان حدود ده روز پیش از تشدید روند حصارکشی مرز خود با افغانستان خبر داد. مسوولان پاکستانی علت اصلی این حصارکشی را جلوگیری از مهاجرت‌های غیرقانونی و فاقد مجوز عنوان کرده‌اند.
پروژۀ حصارکشی مرزها در پاکستان مورد جدیدی نیست، آن‌ها این رویه را در مورد مرزهای طولانی خود با ایران هم اتخاذ کرده‌اند که با استقبال و همکاری ایران همراه شد، اما همین رویکرد در قبال مرز با افغانستان واکنش‌های منفی را برانگیخت. حکومت افغانستان به دلایل جدایی و محدود شدن روابط قبایل دو سوی خط دیورند، مخالف احداث حصار مرزی بوده است.
جلسۀ مدیریت و امینت سرحدات
به نشست یک‌شنبه شب بازمی‌گردیم. اعلامیۀ ارگ کلی و فاقد جزییات است. تایید طرح وزارت دفاع برای مدیریت و امنیت سرحدات و بررسی پلان عمل همکاری افغانستان و پاکستان معروف به (APAPPS) عمده مباحثی است که مطرح شده اما برای دریافت معلومات بیشتر و عدم گمانه‌زنی با سخنگوی شورای امنیت ملی به تماس شدیم تا منظور اعلامیه از رویکرد امنیتی جدید نسبت به سرحدات را واضح بسازیم، پاسخی دریافت نشد. سخنگوی وزارت دفاع هم با این توجیه که جلسه مربوط به شورای امنیت می‌شد، از دادن توضیح امتناع ورزید.
اما به باور کارشناسان، در رویکرد جدید حکومت نسبت به مرزها، احتمال انعطاف و همکاری حکومت نسبت به ساخت حصار در منطقه و اتخاذ سیاست مشترک توسط دو کشور برای جلوگیری از مهاجرت‌های غیرقانونی، مبارزه مشترک با تروریزم و قاچاق مواد مخدر و انسان مشاهده شود.
معصومه امیری
