زهرا یزدان‌شناس، کارشناسی ارشد حقوق بشر
در خانه‌ماندن‌های کرونایی، کم‌کم دارد سبک زندگی‌ها را عوض می‌کند. چندی است فضای مجازی و گروه‌های خانوادگی، صحنه رقابت جوان‌ها در تولید نان خانگی شده است. خیلی از آن‌ها که تا به‌حال، حتی نان از نانوایی هم تهیه نکرده بودند؛ این روزها به دنبال دستور خوب پخت نان هستند. اما غالبا پیروز این رقابت‌ها کسانی هستند که تجربه مادر و مادربزرگ‌ها به کمک‌شان آمده است.
قرن‌هاست که سالمندان، اطلاعات و تجربیات خود را سینه به سینه، به نسل جوان منتقل می‌کنند و هم‌نشینی آن‌ها با افراد کم‌سن‌تر، می‌تواند لحظات خوش کودکی آن‌ها را رقم بزند.
به خاطر روش زندگی سال‌های اخیر، از بسیاری از این همنشینی‌ها و تجربیات بزرگترها محروم شده‌ایم، شاید این دوران قرنطینه که برای حفظ سلامت سالمندان، مجبور به دوری فیزیکی از آن‌ها هستیم، فرصتی باشد که با ظرفیت‌های فضای مجازی و تکنالوژی، به نحو دیگری این روابط را تجربه و تحکیم کنیم و از گنجینه آموخته‌های آن‌ها استفاده کنیم.
شکاف میان‌نسلی، پدیدۀ خاص دنیای امروز نیست. معمولا جوان‌ترها ارزش‌ها و خواسته‌هایی متفاوت از نسل قبلی دارند که این تفاوت‌ها می‌تواند منشا اختلافاتی بین نسل‌ها هم باشد.
سرعت زیاد تکنالوژی و امکانات آن در عرصه ارتباطات، خصوصا در زمینه فضای مجازی، از مواردی است که تا چند سال قبل، حتی جوان‌ها تصوری از آن نداشتند. امکانات و اطلاعات لازم برای استفاده از آن، بیش از پیش باعث فاصله میان نسل دیروز و امروز جوامع شده است.
اپیدمی کرونا، خصوصا با درصد ابتلا و فوت بالای سالمندان، زنگ خطری بود که در خاطر داشته باشیم تکنالوژی جوابگوی همه چیز نیست و از سوی دیگر در مورد سالمندان‌مان به یاد داشته باشیم که: «زود دیر می‌شود.»
پدر، مادر، فرزندان و سلامتی آن‌ها از بزرگ‌ترین نعمت‌های زندگی هر انسانی است و از دست‌دادن فرصت با آن‌ها بودن، از بزرگ‌ترین حسرت‌های زندگی است. شاید بحران کرونا تهدیدی است که باید به فرصت با سالمندان بودن، از وجود آن‌ها بهره‌بردن و خوشایندکردن زندگی برای ایشان تبدیل شود.
برخی از سالمندان در مقابل استفاده از تکنالوژی روز، خصوصا در زمینه موبایل و ارتباطات مقاومت می‌کنند و آن را غیر ضروری و دشوار می‌دانند. حالا فرصت مناسبی برای آشنایی آن‌ها با امکانات جدید برای ارتباط و مشارکت در شبکه‌های مجازی است.
در زمینه آموزش به سالمندان باید صبوری و دلسوزی را اصل اول بدانیم و با صرف زمان کافی و در کمال آرامش، به آن‌ها تعلیم بدهیم، در غیر این صورت، رفتار ما می‌تواند به عوامل مقاومت آن‌ها برای فراگیری تکنالوژی اضافه شود حتی اگر مشتاق به یادگیری و استفاده باشند.
بسیاری از ما مدت‌هاست دنبال فرصتی برای صحبت‌های مفصل و تجدید خاطرات با پدر و مادرهایمان بوده‌ایم، اما در ضرورت‌های زندگی این فرصت، کم به دست آمده است و این دلخواسته شیرین در هیاهو و شلوغی زندگی گم شده است. شرایط کنونی با همه خطرناکی و خسته‌کنندگی، لااقل فرصتی برای انجام این مهم فراهم کرده است و چه خوب است که از این فرصت به نحو احسن استفاده شود.
در اکثر خانواده‌ها و میان مسن‌تر‌های فامیل، کسانی هستند که مهارت‌های ویژه‌یی دارند که اغلب به‌صورت خودآموخته و تجربی کسب کرده‌اند و اگر به نسل بعدی منتقل نکنند این توانایی‌ها از دست خواهند رفت. همان‌گونه که امروز کودکان، از طریق تلویزیون و آموزش آنلاین در حال درس‌خواندن هستند، زمان آن است که ما هم در دانشگاه تجربی گیس‌سفید و ریش‌سفید‌های فامیل، کسب علم و ادب کنیم.
از فرصت قرنطینه استفاده کنیم و با هر کدام از بزرگ‌ترهای فامیل و آشنا که صحبت می‌کنیم در مورد تجربه یا توانایی خاصی که خودش یا فرد دیگری دارد سوال کنیم و سعی کنیم این موارد را جمع‌آوری کنیم و از طریق شبکه‌های مجازی در اختیار دیگران هم قرار دهیم.
اگر امکان تماس‌های تصویری یا گروهی داریم، دورهمی مجازی تشکیل دهیم و کمک کنیم تا دوباره صدای کودکان و شلوغی با‌هم بودن در خانه‌هایشان بپیچد.
حتی اگر سالمندان‌مان امکانات یا توانایی استفاده از موبایل را ندارند، می‌توانیم در حالی که خودمان به‌صورت مجازی از طریق نرم‌افزارهای موجود همزمان در تماس هستیم با تلیفون آن‌ها تماس بگیریم و اجازه دهیم حداقل در حد امکان صوتی، خود را در کنار دیگران احساس کنند و از حس انزوا و فراموش‌شدگی دور شوند.
از بزرگترها بخواهیم در تماس‌های تلیفونی برای کودکانمان از خاطرات خود و داستان‌های زندگی‌شان تعریف کنند. کودکان عمدتا روابط و حس خوبی از تعامل و گفتگو با افراد سالمند دارند. به کودکانمان فرصت دهیم تا از آن‌ها بیاموزند و زنجیره نسل آینده و گذشته را که در سال‌های اخیر ضعیف شده و گاه گسسته بود دوباره قوی و ادامه‌دار کنند.
برای همه افراد در هر رده سنی، قرنطینه و در خانه‌ماندن به معنی بی‌فعالیت بودن نیست؛ برعکس، به خاطر کم‌شدن فعالیت‌های خارج از خانه، لازم است که فعالیت و تحرک داشته باشیم. علاوه بر اینکه سالمندان را تشویق به انجام فعالیت‌های خانگی می‌کنیم باید متناسب با سن و سابقه بیماری آن‌ها، با نظر مشاور در این زمینه، نرمش و فعالیت‌های ورزشی و کششی برای آن‌ها در نظر بگیریم.
سعی کنیم فقط توصیه‌کننده و نصحیت‌کننده نباشیم و در روز، زمان‌هایی را برای تماس ویژه همین موضوع و انجام همزمان حرکات نرمشی اختصاص بدهیم و با خوش‌رویی و حوصله، انجام آن را طلب و دنبال کنیم.
در ارتباط با دیگر دوستان و آشنایان، آن‌ها را به کمک به سالمندان، حداقل در حد تلیفون‌زدن و صحبت‌کردن با آن‌ها تشویق کنیم.
خصوصیت بحران، گذشتن و عدم ماندگاری است. زندگی دوباره به جریان عادی برخواهد گشت. ضمن حفظ روحیه خود، سالمندان را به گذر از این بحران خوش‌بین کنیم و با آن‌ها برای روزهای خوش و سلامت آینده برنامه‌ریزی کنیم و بذر امید در دل آن‌ها بکاریم که فردای کشور و جامعه به سرزندگی این امیدها و برکت وجود سالمندان، زیبا و سرافراز گردد.
تشکر از نشر مطالب سودمند بهداشتی آن هم درین اوضاع و احوال آشفته و بحرانی کشور.