مجیب‌الرحمن اتل
شاید نزدیک‌ترین واژه برای «لندغریسم» که بتوان آن را به انگلیسی ترجمه کرد واژه «Vandalism» به معنی بی‌بندوباری است. لندغر (لوند و غر) برخلاف بار معنایی آن، لقبی است که توسط مردم در سال‌های اخیر به جنگ‌سالاران و پس‌ماندگان آن‌ها داده شده است که در شهرها -و عمدتا کابل- به بی‌بندوباری می‌پردازند.
اصلی‌ترین مشخصه لندغرها این است که زیر نام و سایه (جنگ‌سالاران سیاستمدارشده) به قانون‌شکنی به آزارواذیت مردم عادی پرداخته، باعث آشوب می‌شوند – و از طریق رسانه‌های اجتماعی به‌خصوص فیس‌بوک به نمایش قدرت- تیراندازی‌های هوایی، تهدید، دشنام، انتخاب نام‌های عجیب‌وغریب و پوشش غیرمتعارف – دست می‌زنند.
لندغرها گاهی در رقابت‌های ناسالم سیاسی حتی بازیچه دست سیاست‌مداران بزرگ شده و وارد بازی‌های سیاسی می‌شوند. تفاوت این گروه با گروه‌های جنایت‌کار در این است که آشکارا در سایه و قلمرو حکومت، قانون را نقض و بی‌بندوباری اجتماعی را ترویج می‌کنند. لندغریسم را می‌توان میراث اجتماعی جنگ‌سالاران افغانستان دانست.
انحصار منابع قدرت و ثروت توسط گروه‌های جنگ‌سالار جهادی و همچنین تکنوکرات‌های بازگشته از غرب، آینده نامطمین شغلی، قومیت و روابط کلاینتالستیک باعث شده است که حتی مدعیان روشنفکری همچنان در دام طمع و تملق بیفتند و برای منافع زودگذر از چنین بدعت زشت اجتماعی چشم‌پوشی کنند.
مثال‌هایی ازاین‌دست که روشنفکر، شاعر و نویسنده ما برای توجیه و قباحت‌زدایی لندغریسم کوشیده باشد، بی‌شمار است. همین دیروز شاعر و نویسنده‌یی برای قباحت‌زدایی از عملکرد زشت فرزند یکی از نمایندگان پارلمان، متن بلندی درباره پیشینه و نفوذ خانوادگی او نوشت تا از درجه زشتی عملکرد وی بکاهد.
از آنجا که جامعه افغانستان، جامعه‌یی شدیدا سلسله‌مراتبی است؛ احترام به دیگران در آن همچنان بیشتر براساس سلسله‌مراتب اجتماعی شکل گرفته است؛ طوری که برای دو فرد با دو پایگاه اجتماعی متفاوت، احترام کم‌تر و یا بیشتر قایل می‌شوند؛ آنچه به گفته «چارلز تیلور» اروپا آن را در اواخر قرن هجدهم ترک کرد و تکریم «کرامت همه‌شمول» جایگزین «احترام سلسله‌مراتبی» شد.
در افغانستان، قضاوت درباره عملکرد زشت یک فرد عادی با فرد صاحب نفوذ و رسوخ قابل‌مقایسه نیست؛ این‌که عملکرد زشت فرزند نماینده پارلمان با گذشته و نفوذ خانوادگی او قباحت‌زدایی می‌شود، ریشه در چنین نگاه سلسله‌مراتبی غیرانسانی دارد.
هرگاه شما به‌عنوان یک شهروند آگاه بنا به هر دلیلی از چنین رویکردی قباحت‌زدایی کنید، بخشی از فرهنگ لندغریسم را ترویج کرده‌اید. قربانی کردن نفع عام به سود اقلیت خاص، نه‌تنها خلاف ایده عدالت است؛ بل به‌صورت جدی با اصول اخلاقی جامعه همچنان منافات دارد.
